Tamo gde srpski i engleski vojnici počivaju jedni kraj drugih
U Nišu, na brdu lepog imena Delijski vis, jedni kraj drugih u miru počivaju engleski i srpski ratnici, umrli od teških bolesti i ranjavanja ili izginuli tokom Prvog svetskog rata. Od dva vojnička groblja, koja su se širenjem grada našla usred stambenog naselja, jedno izgleda kao neobičan ukras, delić Engleske na Balkanu. Oivičeno kamenom ogradom, prekriveno negovanom pravom engleskom travom, sa u strogom redu postrojenim niskim betonskim piramidama, na kojima su ispisana imena engleskih vojnika i bolničarki.
Nasred groblja je vitak i visok krst od belog mermera na čijem je postolju, na engleskom, uklesano: Ime živi večno, a ispod ovakav krst istog oblika i namene postavljen je u Francuskoj, Belgiji i na svim mestima širom sveta gde naše žrtve počivaju u miru.
Svakog proleća Englesko groblje u Nišu ukrase ruže i drugo cveće, o čijem održavanju je engleska vlada redovno brinula, poštujući poruke ispisane na malim nadgrobnim spomenicima: Nije mrtav - samo je usnio; Umro je da bi drugi živeli; Položio je svoj najdragoceniji dar na oltar dužnosti; Bog će obrisati njihove suze; Njega nema, njegovo delo živi dok dan ne svane i ne raziđu se senke; Njemu slava, nama pamćenje… Na grobu bolničarke Agnes Ker Erl umrle 19. marta 1916. u 33. godini, glavna sestra Medž Hil Frejzer, redova ; Roja Kolmina, podoficira Vilijama Langa, Dž. Klejtona, jedinog na čijem spomeniku je jevrejska Davidova zvezda, i dvojice bezimenih boraca, na čijim uz dan smrti, piše samo: Poznat bogu.
Groblje osveštao patrijarh
Sve je uredno i čisto, samo drveće svedoči da je Englesko groblje u Nišu urađeno ravno pre šezdeset i pet godina. Spomen krst je postavljen i groblje je osvešteno 12. maja 1929. godine. Toga dana Niš je živeo u znaku englesko-srpskog prijateljstva. Došli su i neki članovi prodica i rodbine sahranjenih, lično tadašnji engleski ambasador u Beogradu gospodin Kenard, konzul gospodin Bleknej, vojni ataše, sekretar ambasade… Njegovo veličanstvo kralja Aleksandra Karađorđevića zastupao je izaslanik, komandant Pete armijske oblasti, general Voja Nikolajević, i gotovo ceo ministarski sastav.
Svečanost je otvorio hor niških sveštenika, a Englesko groblje je osvetio lično vladika niški gospodin Dositej, održavši i nadahnuti govor o bratskoj saradnji engleskih i srpskih vojnika u borbi protiv zajedničkog neprijatelja. Na kraju, pošto je uz zvuke posmrtnog marša dvadesetak delegacija položilo vence, svi prisutni su dali zavet da će sve učiniti da se večno očuva englesko-srpsko prijateljstvo.
Puno groblje bezimenih vojnika
Tik uz Englesko groblje je, naime, Srpsko vojničko groblje, na kojem su sahranjivani naši vojnici koji su takođe završavali život u niškoj vojnoj bolnici tokom Prvog svetskog rata.
Sada je i to, graničeći se sa Engleskim grobljem, ograđeni prostor, kojim dominira visoka četvrtasta betonska piramida, na kojoj nema nikakvog obeležja. Postoji i okvir za spomen-ploču, ali teško je odrediti da li je skinuta ili je pala, ili uopšte nije postavljena.
Okolo su položene mermerne ploče koje pokrivaju grobnicu. Na njima zastrašujući zapisi, kratki i opominjući: 1913-1919. nepoznatih 147 vojnika, 1913-1918. nepoznata 304 vojnika, 1913-1915. nepoznata 283 vojnika, 1914-1915. nepoznata 254 vojnika, 1913-1915. nepoznata 372 vojnika 1914-1915. nepoznat 81 vojnik 1929-1938.nepoznatih 148 vojnika 1913-1915. nepoznatih 158 vojnika, zatim 1944-1945. Stojadin Kostić i Zarija Milenković i 145 nepoznatih vojnika, i poslednja ploča sa devet poznatih imena i 156 nepoznatih boraca od 1944. do 1949. godine.
