Zašto Islamska država oblači svoje žrtve u narandžasto pre pogubljenja?
Možda ste primetili da na snimcima, u kojima je prikazano pogubljenje američkih novinara Džejmsa Folija i Stivena Sotlofa, dve najnovije žrtve Islamske države, obojica nose jarko narandžaste kombinezone. Da li ste ikada pomislili da to nije slučajno i da možda postoji neki dublji razlog, iza kojeg se krije prezir i mržnja islamista prema Sjedinjenim Državama i zločinima koje su, u njihovim očima, počinili protiv islama i njenih ratnika od devedesetih godina pa na ovamo?
Američka politika interesa prema Bliskom istoku okrenula je protiv sebe mnoge radikalne muslimanske grupe koje su tek bile u svom začetku. One su prvenstveno uspostavljene kao isključivo antivladine grupe, da bi kasnije preusmerile svoj bes na “stranog đavola” koji, po njima, diktira politikom bliskoistočnih država. Međutim, ponekad je postojala saradnja između Vašingtona i ovih pokreta. Ali dok su sa jednima sarađivali, sa drugima su tajno ratovali. A kada više ne bi bilo razloga za saradnju, oni bi svoje “saveznike” napuštali, a ponekad i otvoreno pokretali saradnju sa njihovim neprijateljima.
Najdramatičniji primer koji je posledica ovakve politike interesa, možemo pronaći u borbi mudžahedina Osame bin Ladena protiv Sovjeta. Na ovom primeru možemo videti evoluciju konflikta, od zajedničke borbe protiv vojske SSSR u Avganistanu do uspona Al Kaide i terorističkih napada na Njujork, septembra 2001. godine.
Tako dolazimo i do američke objave rata “svetskom terorizmu”. Glavne mete su ponovo na Bliskom istoku. Na hiljade mrtvih i ranjenih širom Avganistana i Iraka, posle dve vojne intervencije, još više okreću muslimane protiv Sjedinjenih Država, koju su prozivali “Velikom Satanom” (termin prvi upotrebili političari iz Irana). Ali njeni glavni protivnici nisu vojnici jedne države već teroristi koji su nedržavni međunarodni akteri.
U toj borbi, Amerika je često otvoreno zaobilazila međunarodno pravo, kako bi opravdala pojedine akcije protiv terorista u svetu. Pored globalnog prisluškivanja i tajnih avio-napada, čije prave posledice vidimo tek danas posle velikog curenja tajnih podataka Sjedinjenih Država preko Vikiliksa i Snoudena, najvažniji metod borbe bio je sakupljanje podataka o potencijalnim teroristima i njihovim planovima. A kako najbolje da saznate informacije o terorističkim aktivnostima? Pa, od samih terorista, naravno.
Tako je započelo najveće kršenje ljudskih prava od Drugog svetskog rata. Na hiljade ljudi je ilegalno oteto i zadržano protiv svoje volje u tajnim zatvorima, bili oni teroristi ili ne. Dovoljno je bilo da postoji osnovana sumnja da ste terorista i verujte, vrlo brzo biste se našli u jednom od ovih zatvora. Naravno, nevini su puštani na slobodu, ali pre toga su morali da prežive tantalovski proces "ekstrakcije informacija" i utvrđivanja istinitosti činjenica. Pojedinci taj proces nisu mogli da izdrže, pa su izlaz našli u samoubistvu.
Tako se desilo da država, koja se veoma ponosi visokim nivoom poštovanja ljudskih prava i sloboda koje njeni građani uživaju (naročito zabranu neopravdanog pritvaranja bez sudskog procesa), lišila slobode i ljudskih prava više hiljada ljudi i držala ih zatvorenima u tajnim zatvorima, bez suđenja ili bilo kakvih kontakata sa spoljnim svetom. Kada je ova nehumana praksa američke Vlade procurela u javnost, saznali smo i za najozloglašeniji zatvor ovog tipa na svetu, Gvantanamo bej, koji se nalazi u vojnoj bazi na Kubi, na oko 160 km od Floride.
Međutim, kako su Amerikanci pravdali ovo kršenje međunarodnog prava? Potencijalne teroriste su označili terminom “neprijateljski borci” (enemy combatants), koji se u istoriji koristio da označi osobu koja je pripadnik oružanih snaga jedne države koja je u ratu sa drugom državom i koja se može legalno pritvoriti u skladu sa međunarodnim pravom i običajima ratovanja. Međutim, u Americi posle terorističkih napada 11. septembra 2001. godine, Vlada koristi ovaj termin kako bi okarakterisala tzv. “nelegalne borce”, odnosno kategoriju boraca na koju se Ženevska konvencija o ratnim zarobljenicima ne primenjuje. S tim što prema Četvrtoj Ženevskoj konvenciji čak i “nelegalni borci” imaju određena prava, što u SAD nije bio slučaj. Kako je Amerika praktično objavila rat nedržavnom elementu, dakle međunarodnoj terorističkoj grupi, morala je nekako da dodeli element državnog njenim pripadnicima, kako bi imala koliko toliko pravnih izgovora da ih hapsi i zatvara širom sveta.
Kada su procurele informacije o postojanju ovih zatvora, pojavile su se i prve slike zatvorenika koji su bili u jednodelnim narandžastim kombinezonima. Doduše, takve kombinezone nose i drugi zatvorenici u SAD, ali to je praksa koju ne dele sve zemlje na svetu, ponajviše islamske. Međutim, usledile su vesti o stvarnom nivou kršenja ljudskih prava koje su zatvorenici doživljavali. Tokom 2013. godine, objavljen je izveštaj Instituta o medicinskoj profesiji (IMAP), neprofitne organizacije sa Kolumbija Univerziteta, kojim je zaključeno da zdravstveni radnici, u saradnji sa vojnim i obaveštajnim službama, "dizajnirali i učestvovali u okrutnim, nehumanim i ponižavajućim postupanjama i mučenju zatvorenika".
Prema navodima Instituta, medicinskim stručnjacima je naređeno da ignorišu etičke standarde tokom učešća u nasilnim ispitivanjima. Takođe su koristili medicinske informacije kao pomagalo u saslušanju i učestvovali u nasilnom hranjenju štrajkača glađu, što je u suprotnosti sa pravilima Svetske medicinske asocijacije kao i Američkog medicinskog udruženja. Njihova religija je takođe ismejavana, čak toliko da su u nekoliko slučajeve tekstovi Kurana (pa i cela knjiga) bacani u toalet, dok su zatvorenici bili primorani da to posmatraju. Takođe, mnogi zatvorenici su svakodnevno drogirani kao deo ispitivanja.
Iako je vlada predsednika Obame, u skladu sa promovisanjem promena u spoljnoj politici, tokom 2009. godine prestala sa korišćenjem pojma “neprijateljski borac”, koji je uvela prethodna vlada Džordža Buša, Gvantanamo bej nije zatvoren, a zatvorenici se tamo i dalje nalaze, iako u smanjenom obimu i pod budnim okom medija i organizacija za ljudska prava.
U svakoj reportaži koja se bavila ovom temem, dominiraju slike zatvorenika u narandžastim kombinezonima. Štaviše, mnogi od današnjih terorista greškom su završili u jednom od ovih zatvora, da bi nakon što su preživeli torturu i ispitivanja, zaista završili kao članovi neke ekstremističke grupe. Uz to, neki teroristi su pušteni, a da njihov pravi identitet i uloga nikada nisu utvrđeni. Najpoznatiji terorista kojem je ovo pošlo za rukom je niko drugi do Abu Bakr Al-Bagdadi, samoproglašeni kalifa Islamske države, grupe koja je pokorila pola Iraka i Sirije, i na osvojenim teritorijama proglasila Kalifat. Njega je uhapsila američka vojska i bio je pritvoren u jednom od kampova koji su se nalazili u okupiranom Iraku. Dakle, lider grupe koja danas sprovodi brutalna ubistva zarobljenih američkih novinara, u narandžastim kombinezonima.
Predstavljanje američkih zarobljnika na isti način kao što je toliko njihove braće prikazivano godinama na američkoj televiziji, samo je još jedan način borbe islamista protiv Amerike i njenih saveznika. Time se šalje jasna poruka, koju lako možemo pronaći i u starozavetni tekstovima: “Ono što ste Vi učinili nama, biće učinjeno i vama”.
Na kraju, možda i nije toliko reč o narandžastim kombinezonima, koliko o istinskoj mržnji prema državi koja se usudila da “objavi rat islamu”. Tako ulogu Amerike na Bliskom istoku doživljava, barem, prosečni borac Islamske države.
Ceo svet osuđuje okrutnost i zverska ubijanja od strane radikalnih islamista, i iskreno se nadamo da će slobodarski deo sveta stati na put ovim teroristima.
