Pisma kralja Milana po prvi put će biti prikazana javnosti u Arhivu Vojvodine

Po prvi put u istoriji dragocena pisma kralja Milana Obrenovića upućena njegovom sinu kralju Aleksandru, 27 stranica uputstava za vladanje, prikazana su široj javnosti u Arhivu Vojvodine u Novom Sadu, na izložbi koju je svečano otvorila Pokrajinska sekretarka za kulturu Dragana Milošević 18. juna 2020 godine u 13 sati. Govor je o kralju Milanu održao je istoričar dr Goran Vasin.

Izložba je  otvorena do 26. juna 2020, a na njoj se može videti i originalan štap kralja Milana, kao i druge dragocene fotografije, dokumenti i knjige vezane za kralja Milana i kraljicu Nataliju. Autori izložbe su Viktor Lazić, Adam Sofronijević i dr Nebojša Kuzmanović.

Ovom izložbom Arhiv Vojvodine započinje saradnju sa Udruženjem za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat“ u okviru kojeg su otvoreni Muzej knjige i putovanja i Muzej srpske književnosti. Prilikom otvaranja izložbe, svečano će biti potpisan Protokol o saradnji sa ovim udruženjem iz Beograda, ali koje je osnovano na temelju tradicije sakupljanja knjiga i arhivske građe porodice Lazić iz Kumana kraj Zrenjanina, koja se već 250 godina, devet generacija u kontinuitetu bavi kulturnim delatnostima. Direktor Arhiva Vojvodine Nebojša Kuzmanović istakao je značaj saradnje državnih i privatnih institucija i rekao da je pravi put za napredak srpske kulture bliska saradnja ovakvih renomiranih udruženja i državnih ustanova.

U pismima je izložen celokupan državno-politički program Srbije. U njima kralj Milan daje uputstva za tajno naoružanje moderne srpske vojske, koja će se kasnije proslaviti u balkasnkim i Prvom svetskom ratu. Sva goruća diplomatska pitanja tog vremena pokrivena su u pismima sa odlučnim stavovima ispisanim rukom samog kralja. Pisma pružaju mogućnost da se na drugačiji način sagleda ceo jedan period srpske istorije, ali i ličnost jednog od najznačajnijih srpskih vladara u čije vreme je Srbija teritorijalno proširena, te su joj bili priznati nezavisnost i status kraljevine.

Viktor Lazić, predsednik Adligata, kaže: „Mnogi su nas pitali zašto prvi put prikazujemo tako značajnu istorijsku građu baš u Arhivu Vojvodine i  u Novom Sadu. Odgovor krije upravnik arhiva, gospodin dr Nebojša Kuzmanović, koji je prvi pokrenuo inicijativu da se pisma prikažu upravo ovde i koji je svojim radom pokazao kako za kratko vreme jedna državna ustanova može da povrati poverenje i bude primer mnogima“ i ispravno istakao koliko je decentralizacija kulture na srpskom kulturnom prostoru značajna i mi smo mu na tome zahvalni“. Lazić dodaje da su aktivnosti kralja Milana imale ozbiljnog odjeka među srpskim življem u Austrougarskoj, gde je, između ostalog, kao podršku proglašenju Srbije za kraljevinu, Aleksandar Lazić zvanično otvorio čitalište 1882. godine.

"Brzina i profesionalizam sa kojom je izložba napravljena dokazuju da Srbija može i mora da bude lider u kulturi u regionu, pa i šire", rekao je Lazić, dok je koautor izložbe Adam Sofronijević, istakao da su se upravo javili univerziteti iz Evrope zainteresovani za rad na digitalizaciji materijala koje poseduje udruženje Adligat, počev od pisama kralja Milana. "Time izložba i naša značajna istorijska građa dobija širi evropski značaj i vidljivost, a udruženje Adligat je prepoznato kao pouzdan i ozbiljan partner širom sveta, pa je prava sreća da je građa završila u rukama baš ovog Udruženja", ističe Sofronijević.

Arhiv Vojvodine, Udruženje Adligat i Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković“ formirali su i digitalnu zbirku „Kralj Milan u srpskoj štampi“ sa više od hiljadu digitalizovanih članaka i knjiga o kralju Milanu. Taj projekat vodi najbolji srpski stručnjak za digitalizaciju, Adam Sofronijević, a zbirka se može videti na sajtu kraljmilan.unilib.rs