Stambeni blok u Užicu napravljen na mestu PRAVOSLAVNOG GROBLJA: Spomenike ugradili u temelje kuća

Danas gotovo da nema stanovnika grada Užica kome na pomen stambenog bloka Belo groblje ova sintagma ne zvuči čudno ili zastrašujuće. Ovo naselje u Užicu smešteno je između Solunske i Vojvođanske ulice.

Mnogi Užičani da znaju predistoriju ovog lokaliteta, postideli bi se svojih predaka koji nisu ispoštovali počivališta umrlih koji su tu pokopani.

Od nekadašnjeg srpskoga Belog groblja danas postoji nekoliko oborenih spomenika. Među njima je i prvi spomenik koji je podigla užička opština zaslužnom Užičaninu, dobrotvoru Iliji Narandžiću. Tu su bili sahranjeni značajni Užičani umrli tokom 19. veka, zapravo, svi preci najstarijih užičkih porodica, koje su živele ovom gradu u 18. i velikom delom 19. veka.

Ovo užičko pravoslavno groblje Užičani su nazvali "belo" zbog spomenika koji su se tu beleli, načinjeni od belog peščanika. Užički sveštenik Dragoljub Jolović, preneo je nekoliko spomenika u portu crkve Svetog Marka, gde se i danas nalaze.

Do kraja Drugog svetskog rata Belo groblje je bilo ograđeno, imalo je uređen prilaz. Tokom okupacije bugarski vojnici su od spomenika pravili zaklone, a iz raskopanih grobova pljačkali dragocenosti. Odlukom Gradskog narodnog odbora 1946. spomenici sa Belog groblja obarani su i korišćeni za ulične ivičnjake. Potpuno je uništeno početkom šezdesetih godina 20. veka izgradnjom vodovoda za taj deo Užica.

Od veličanstvenog Beloga groblja ostalo je nekoliko oborenih spomenika, među njima i Narandžiću, koji tako oboren stoji i danas.

Na vrhu brega su pronađeni ostaci nekropole iz 14. i 15. veka i spomenik – stećak sa natpisom. U svom "Samoukom rukopisu" užički hronolog Mihailo Radović napominje: "Mislim da će biti 1888. godine. Zabranjeno je kopanje naših umrlih stanovnika u Bjelom groblju i prešlo se na Dovarje."

U sred groblja napravljen rezervoar za snabdevanje vodom tog dela grada. Po sećanjima autora sa sajta "užičansetveno", bagerista koji je kopao rezervoar je konstantno skakao sa bagera i čeprkao po raskopanim grobovima. Vlasnici kuća iz okoline groblja su prilikom izgradnje istih, u noćnim satima odvlačili spomenje i trpali u temelje kuća. Neki se nisu libili da to rade i danju, ističe se na pomenutom sajtu.

Srbija Danas/užičansetveno/V.J.