LEPA VEST ZA KOSIBAŠE: Kosidba na Kupresu uvrštena na listu svetske kulturne baštine
Kosidba na Kupresu, u narodu poznatija kao Streljanica, najčuvenije nadmetanje kosaca na prostoru bivše Jugoslavije i Balkana, juče je uvršteno na reprezentativnu listu UNESKA.
To znači da će se ova manifestacija, koja se održava početkom jula, ubuduće nalaziti pod posebnim nadzorom ove svetske organizacije. Odluku o stavljanju Kosidbe na Kupresu na svetsku listu izuzetnih nematerijalnih tekovina ljudske civilizacije doneo je Uneskov Međuvladin komitet za očuvanje nematerijalnog kulturnog nasleđa, na svom 15. zasedanju 15. i 16. decembra 2020. godine.
Dr Ristić objašnjava: U kakvoj vezi su creva i imunitet i kako da sprečimo infekciju
GRAD NA JUGU SRBIJE KRITIČNO: Epidemija uzima danak, hospitalizovano 76 pacijenata ,60 na kiseoniku
KORONA PRESEK U JABLANIČKOM OKRUGU: Registrovano 97 novih slučaja zaraze
Inicijativu za nominaciju nadmetanja kupreških kosaca podnela je opština Kupres u Federaciji BiH. Raniju su na ovu listu iz BiH uvršteni Zmijanjski vez, Branje trave na Ozrenu i Konjičko drvorezbarstvo a iz Srbije pevanje uz gusle, tradicionalna narodna kola i krsna slava. U široj javnosti na prostoru Balkana, zahvaljujući reklami, najpoznatije takmičenje kosača je Kosidba na Rajcu, koja se održava od pre pola veka, međutim tradicija Kosidbe na Kupresu je mnogo duža.
Pouzdano se može tvrditi da se ona održava najmanje 170 godina, a pojedini izvori tvrde da je prvi put održana 1687. godine. U 19. i do sedamdesetih godina 20. veka Kosidba na Kupresu je bila najnačajnija
kulturna i sportska manoifestacija, ne samo na Kupreškoj visoravni već i u okolini, na kojoj su se nadmetali najbolji kosci iz cele BiH.
Osim u kosidbi najspretniji Krajišnici i Hercegovci su se takmičili i u konjskim trkama, trčanju, skoku u dalj, bacanju kamena s ramena i nadvačenju konopca: ali su pobednici u tim disciplinama ostajali duboko u senci najboljeg kosca.
Streljanica je bila i velika zanatska pijaca na kojoj su se okupljali najbolji kovači i zanatlije, da bi prodali svoje kovane kose, kosišta, vile, grabulje, brusove za kosu, vodir, klepac i babicu. Među njima su najčuveniji bili kovači kosa iz Mrkonjić Grada. Najbolji kosač je dobijao titulu kosibaše, nezvaničnu titulu najboljeg kosca u ovom delu BiH, što je bila najveća čast i ugled.
Zašto je to tako najbolje objašnjavaju činjenice da je vekovima unazad stočarstvo glavno zanimanje stanovništva na Kupreškoj visoravni i jugozapadnoj BiH, da su kupreške zime znale trajati po "pola godine" pa je ispaša stoke trajala samo od maja do oktobra, da je ovaca i goveda uglavnom bilo više nego livada koje su se mogle kositi, pa su ljudi, da bi prehranili stoku, kosili i bukvalno kamenjare.... Uz učitelje, šumare i poštare kosibaše su bile najcenjeniji ljudi u selu. Momci kosibaše su se lakše i bolje ženili od svojih vršnjaka, jer je titula kosibaše bila potvrda da se cura udaje za vrednog i zdravog momka.
Koliko je bio značaj koševine i kosaca govori i podatak da je uoči Drugog svetskog rata na 620 kilometara Kupreške visoravni i visoravni Hrbljina, koja pripada opštini Glamoč ali su je većim delom obrađivali seljaci sa Kupresa, paslo je 180 hiljada ovaca i 20.000 goveda. Da bi se nakosila potrebna količina sena košen je vrh planine Stožer (1758), celi plato Velike Plazenice (1767) kao i livada koja se nalazi nekoliko desetina metara ispod vrha Velikog Vitoroga (1906).
Na dugoj listi kosibaša najpoznatiji su Kuprešaci Rade Ćurković, Hrvat, poznat kao Rade Sokolov i Srbin Đuro Bratić iz Kudilja. U poslednje dve godine pobednik Streljanice je bio Vinko Čičak Vinara iz Kupresa. Danas su na Kupresu stada ovaca prava retkost. Dobrih kosaca još ima ali oni travu ručno kose još samo po dvorištu oko kuće i na mestima oko objekata i ograda koja su nepristupačna za traktorske i ručne kosačice.
