POZDRAV IZ PRIZRENA I VELIKE HOČE: Dušan Marić u ime opštine Velika Plana obišao KiM i uručio humanitarnu pomoć
Srpski pozdrav glasi „dogodine u Prizrenu“. Bolje je i dogodine i ove godine. Ne slučajno, u njenom poslednjem danu.
Zajedno sa mojim bratom Dejanom Pisarevićem, došao sam na Kosovo ravno da posetim Prizren,Veliku Hoču i Peć i da, u ime Opštine Velika Plana, našim svetinjama uručim skromnu
humanitarnu pomoć.
Ima li išta što bi Srbin sa Kupresa, odrastao uz narodne pesme iz kosovskog ciklusa, dečački maštajući da jednog dana ponovi junaštva Obilića, Boška Jugovića, Srđe Zlapogleđe i drugih
junaka iz boja koji se pre šest vekova vodio kraj Laba i Sitnice, mogao poželeti više od toga da staru godinu isprati u Ljeviški, moleći se pred Bogorodicom a novu dočeka u Pećkoj
patrijaršiji?
VELIKO PRIZNANjE NOVINARU PORTALA SRBIJA DANAS – Dušan Marić izabran za narodnog poslanika u Skupštini Srbije
IZABRANA VLAST U VELIKOJ PLANI: Igor Matković predsednik opštine, Dušan Marić predsednik Skupštine
Svoj pohod carskom Prizrenu započeli smo posetom Hramu svetog Đorđa. Jednoj od brojnih svetinja na mučeničkom Kosovu koje je bratska mržnja 2004. godine prvo zapalila, pa minirala a
onda bratska ljubav ponovo obnovila.
Pred Crkvom Bogorodice Ljeviške uobičajena slika: parkiran automobil kosovske policije a preko puta metalni kontejner i u njemu policajac. U prelepom srpskom Prizrenu, prestonici Dušanovog carstva, otetom od njegovog naroda, crkva samuje stešnjena između okolnih zgrada. Njena samoća se oseća, boli. Kao nemi prekor nedužnog i nemoćnog bića. Koje trpi jer od njega ništa ne zavisi. Po zidanoj ogradi oko crkve razvučena bodljikava žica. I ona više deluje nekako tužno, nego preteći.
U crkvu ulazimo kroz dvostruke rešetke. Unutra, iza rešetki, svedočanstva slavne srpske istorije i raskošne duhovnosti, ali i tragovi budala i zlikovaca koji tu svetinju uništavaju
vekovima. Poslednji put su to učinili 17. marta 2004. godine kada su u njoj podmetnuli požar. I možete da se kladite da se među njima nalaze i oni čiji su preci u toj svetinji kršteni i bogu se molili.
A onda oni ili njihovi potomci pred turskim zulumom popustili i veru promenili. O tim događajima svedoči i metalni krst, nagoreo i iskrivljen, naslonjen na pod. Oltar prekriven najlonom. Radi zaštite od prašine. U prvoj prostoriji prozor je zakovan daskama, preko kojih su pričvršćene metalne rešetke.
Većina fresaka nekad najznačajnije crkve u Prizrenu je uništena. Ostali su samo goli zidovi. Za vreme turske vlasti, u 18. veku, freske su prvo obijene čekićem, pa pokrivene slojem maltera i prekrečene, nakon čega je crkva pretvorena u džamiju. Freske su ponovo otkrivene u periodu između 1950. i 1952. godine. Radovi na njihovoj restauraciji trajali su do 1976. godine. Jedna od
retkih sačuvanih znamenitih fresaka je i ona na kojoj je naslikana Bogorodica Ljeviška.
Ljeviška je zadužbina srpskog kralja Milutina, sagrađena 1307. godine. Pre deset godina stavljena je na Uneskovu listu svetske kulturne baštine. Kasno popodne smo posetili manastir Svetih arhangela kod Prizrena, koji je sagradio car Dušan. Završen je 1352. godine. Tri godine kasnije Dušan je sahranjen u svojoj zadužbini.
Turci su 1455. godine svetinju opljačkali da bi je 1615. godine Sinan paša potpuno razorio.
Careva grobnica je otkrivena tek 1927. godine, nakon čega su njegovi posmrtni ostaci preneti Crkvu svetog Marka u Beogradu.
Manastir je obnovio rad 1998. godine. Ali u nevreme. I ne za dugo. U junu sledeće godine neljudi među Albancima su kidnapovali jednog od monaha, oca Haritona, kojem su nakon mučenja
odsekli glavu. Njegovo obezglavljeno telo pronađeno je na groblju u Prizrenu. Svetinja je stradala i u pogromu 2004. godine, kada je zvonik srušen a konak zapaljen.
U manastiru nas dočekuje naš stari poznanik iguman Mihailo, krupna ljudina, koja je prilikom našeg prvog viđenja zadobila moju naklonost, kad je, iznebuha, zapevala pesmu „Malovane visoka
planino, i kupreška zelena dolino“.
Iako se veče polako spušta sa Šar planine, kradem malo vremena da se prošetam kanjonom Bistrice, uzvodno, prema Gori i granici sa Albanijom i porazgovaram sa policajcima, takođe
starim poznanicima, koji čuvaju manastir. Pitaju me zar se ovaj put neću penjati na strme stene iznad svetinje, na kojima stoje razorene zidine srednjovekovne trvđave Višegrad. Objašnjavam
da ne smem, jer je klizavo a u maju sam imao težak prelom kičme, od kojeg se još oporavljam.
Iz Prizrena smo stigli u manastir Zočište, posvećen svetim vračima Kozmi i Damjanu. Svetinja se nalazi na čuki koja se nadvila nad usku dolinu u koju se ugnezdilo poveće selo. Selo
u kojem, u 14. veku, kad je manastir građen, nije bilo ni jednog Albanca, a sad u njemu nema ni jednog Srbina. Prvi put manastir se pominje u darovnoj povelji Stefana Dečanskog iz 1327.
godine a iz tog vremena su i najstarije očuvane freske.
Nakon pet kilometara vožnje prema Orahovcu stižemo u Veliku Hoču, srpsku enklavu koja je u srednjem veku bila jak privredni i duhovni centar sa 24 crkve i dva manastira. U selu se danas nalaze
tri crkve iz novijeg vremena, a očuvani su ostaci još pet crkava.
Dočekuje nas naš domaćin otac Milan Stojković, starešina seoske saborne crkve koja je posvećena svetom arhiđakonu Stefanu. Od njega saznajemo da je ovde danas bilo mnogo svečano. Predstavnici Vlade Srbije su deci delili novogodišnje paketiće.
Nakon predaje skromnih darova večeramo uz crno vino meštanina Zlatka Nakalamića, za koje svi koji su ga probali dele mišljenje da po svojim kvalitetima ne zaostaje za najčuvenijim srpskim vinima. A skromni Zlatko ga prodaje po 250 dinara.
Vinarija mog prijatelja Srđana Petrovića, u kojoj smo mnogo vina popili i priča ispričali, zatvorena.
Budale zbog neplaćenog poreza vinariju zatvorile, uhapsile i upropastile 25.000 litara vina. Umesto da naplate porez a onda sednu sa domaćinom i nazdrave. Zajedno, Srbi i Albanci. Kao što su nazdravljali vekovima. Više u zlu nego u dobru ali su nazdravljali.
I pre nego što sam popio prvu čašu bio sam pijan od sreće što sam ponovo na Kosovu i u Hoči, Zlatkovo
vino ište da se pije a zora daleko.
