IZMEĐU LEDA I VATRE: Kako žive Rusi u bivšim sovjetskim republikama?

Položaj Rusa u bivšim sovjetskim republikama presudno zavisi od istorijskih veza ruskog i većinskih naroda u tim državama, današnjim odnosima tih država sa Ruskom Federacijom, kao i od animoziteta koji se od strane Vašingtona podgrevaju sa geopolitičkim ciljevima.

Status ruske nacionalne manjine u nekadašnjim republikama Sovjetskog Saveza zavisi pre svega od tradicionalnog odnosa između etničkih Rusa i većinskih naroda u tim državama. Takođe, važnu pozitivnu ulogu igraju religijska bliskost, ekonomski odnosi, dok te odnose u najvećoj meri opterećuje posmatranje odnosa nekadašnjih komunističkih vlasti prema većinskim narodima republika bivšeg SSSR-a.

Kakav je položaj Rusa u državama Carinskog saveza?

Države koje imaju najbliskije odnose sa Rusijom su one koje sa njom ostvaruju višedimenzionalne odnose kroz Evroazijsku ekonomsku uniju. To su Belorusija, Kazahstan, Jermenija i Kirgistan.

BELORUSIJA U ŠOKU: Nestala atletičarka je najverovatnije ubijena

Rusi i Belorusi su religiozno, etnički i lingvistički bliski narodi, bez ikakvih trzavica u prošlosti, pa su njihovi odnosi tradicionalno dobri. Postoje marginalne političke snage koje teže da Belorusiju orijentišu u većoj meri na susedne Poljsku i Litvaniju, ali one od osamostaljenja Belorusije nemaju značajniji uticaj na rusko – beloruske odnose. U Belorusiji živi 8.3 posto Rusa.

Specifičnost Kazahstana je u tome što je položaj Rusa tradicionalno dobar, ali postoje određene nacionalističke snage koje bi, uz podršku spolja, mogle da poremete sklad koji postoji decenijama. Rusi u Kazahstanu čine 23.7 posto stanovnika, dok je veliki broj Rusa na privremenom radu u toj zemlji, pretežno u naftno-gasnom sektoru.

ČEKA SE SAGLASNOST KAZAHSTANA: Vujović o izvozu Fijatovih automobila u Rusiju

Jermenija se nalazi na Kavkazu, tzv. "mekom trbuhu Rusije" i sferi od vitalnog strateškog interesa Moskve. Moskva često posreduje u zamrznutom konfliktu između Jermenije i Azerbejdžana u Nagorno-Karabahu, i pruža joj oslonac u uslovima nepostojećih diplomatskih odnosa sa Turskom. Međutim, uprkos tradicionalno dobrim istorijskim odnosima između Rusa i Jermena, najnovija događanja u Jermeniji zlokobno podsećaju na ukrajinski scenario. Razvoj situacije na globalnom nivou će pokazati u kom će se smeru situacija u Jermeniji razvijati.

Kirgistan ostvaruje dobru saradnju sa Moskvom, a Rusi su u ovoj zemlji tek treća nacionalna zajednica po brojnosti, iza Kirgiza i Uzbeka, i čine 7.7 posto od ukupnog broja stanovnika. U Kirgistanu Rusima sigurnost uliva i baza ruske armije, koja je između ostalog u nekoliko situacija poslužila Amerikancima prilikom povlačenja vojne tehnike iz Avganistana.

Rusofobija na Baltiku i "obojene revolucije"

U zemljama koje su u Drugom svetskom ratu bile na strani nacista i omogućili im brže napredovanje ka Rusiji, Rusi tradicionalno imaju loš položaj. On varira od relativno podnošljivog, do položaja gde Rusi nemaju pravo ni na državljanstvo, iako su ga rođenjem stekli. Takve zemlje su danas pre svega baltičke države Estonija, Letonija i Litvanija. U najlošijem položaju nalaze se Rusi u Letoniji. Uprkos činjenici da čine približno 26 posto stanovnika, oni nemaju pravo na državljanstvo, a pored toga nekoliko puta godišnje moraju da posmatraju defile poštovalaca nacističke "Letonske legije" koja je ratovala protiv Rusa širom Istočnog fronta.

Nakon "obojenih revolucija" sponzorisanih od strane Vašingtona, izrazito antiruske su postale Gruzija i Ukrajina. "Revolucija ruža" u Gruziji i majdanski puč u Kijevu na vlast su doveli izrazito antiruski nastrojene Mihaila Sakašvilija i Petra Porošenka. Samim tim je položaj Rusa u slobodnom padu. U Gruziji situacija postepeno pokazuje znake otopljavanja, dok se položaj Rusa u Ukrajini zbog dobro poznatih okolnosti nalazi u "slobodnom padu" i kraj se ne nazire. U Gruziji Rusi čine 1.5 posto, dok ih u Ukrajini ima približno 18 posto.

Gruzija: Izdat nalog za hapšenje bivšeg predsednika

Tadžikistan je država sa najmanjim brojem Rusa na čitavom postsovjetskom prostoru. Oni spadaju u kategoriju "ostali", gde sa Kirgizima, Turkmenima, Arapima i ostalim zajedno čine tek 2 posto od ukupnog broja stanovnika.

Položaj Rusa u nama najbližoj Moldaviji je podnošljiv, ali u velikoj meri opterećen zamrznutim konfliktom u Pridnjestrovlju. Rusi uglavnom ostvaruju neophodna prava, ali postoji nepoverenje između većinskih Moldavaca i ruske manjine. Rusi čine približno 6 posto stanovnika Moldavije.

A LJUDI I DALJE GINU: Jermenija i Azerbejdžan nastavljaju s međusobnim optužbama zbog obnove rata

Turkmenistan, Uzbekistan i Azerbejdžan su države prebogate energentima, a pre svega prirodnim gasom. Njihova rukovodstva su nakon raspada SSSR-a težila da vode što samostalniju spoljnu politiku, ali oni danas koketiraju sa Moskvom zbog interesa u oblasti energetike. Rusa u Turkmenistanu ima približno 4 posto, u Azerbejdžanu 1.3 posto, dok ih u Uzbekistanu ima nešto više – oko 5.5 posto.

Rusi na prostoru svoje nekadašnje imperije nailaze na prednosti – bivšim republikama imaju da ponude ogromno tržište, prednost u tehnologiji (posebno tehnologiji ekstrakcije i prerade nafte i gasa), kao i bezbednosne garancije. Takođe, jezička barijera u tim poslovima gotovo da ne postoji, jer dobar deo domicilnog stanovništva govori ruski. Ipak, ruska nacionalna manjina se suočava sa mnogobrojnim izazovima, koji su često istorijske prirode. Međutim, ključ dobrog položaja ruskog naroda u rukama drže oni koji teže da postsovjetski prostor skroje po svojoj geopolitičkoj meri.