Kompleks manastira u opštini Irig

U opštini Irig nalazi se kompleks manastira koji je skoro sasvim obnovljen u 18. veku. Taj kompleks čini specifičnu kulturno-istorijsku celinu srpske barokne umetnosti.

Tokom teških vremena turske okupacije manastiri su ostali jedini centri kulture i obrazovanja. Doprinosili su očuvanju nacionalnog idetntiteta i svsti Srba i na taj način bili temelji kulturne tradicije.

U manastirima su se pisale, prepisivale i ukrašavale knjige, negovala se i održavala arhitektura kao i slikarstvo.

Po obodu Fruške Gore smešteno je 17 pravoslavnih manastira koji su izgrađeni krajem 15 i tokom 16. veka.

Zahvaljujući njima, Fruška Gora je dobila epitet “Srpski Atos”.

Ovo su najznačajni manastiri koji se nalaze na teritoriji opštine Irig koje treba obavezno da uvrstite u svoju mapu ukoliko se upustite u obilazak ove lepe opštine:

1. Manastir Krušedol

Zadužbina je poslednjih srpskih despota u Sremu – Brankovića. Manastir Krušedol sa crvkvom posvećenom Blagoveštanju, osvnovao je između 1509. i 1516. godine vladika Maksim (kasnije despot Đorđe Branković) uz pomoč majke Angeline i vlaškog vojvode Jovana Njagoja.

Prilikom konačnog povlačenja Turaka iz Srema 1716. godine, manastir je oštećen, a crkva spaljena. Ubrzo su obnovili i manastir i crkvu. Barokni zvonik i konaci završeni su u prvoj polovini 18. veka. U isto vreme oslikana je i crkva, što je bilo povereno grčkim majstorima sa Svete Gore, koji su delovali na teritoriji Vlaške i Moldavije.

Krušedolski jeromonah Jerotije Dragabović autor je prvog srpskog kuvara u Sremu, koji je štampan u Zemunu 1855. godine.

U manastiru Krušedol boravili su Laza Kostić i Đura Jakšić, koji je razočaran neuzvraćenom ljubavlju, 1856. godine dolazi u manastir sa namerom da se zamonaši.

U crkvi, ispred ikonostasa, nalaze se kivoti u kojima su smešteni ostaci moštiju svetih Brankovića, tj. despota Đorđa Brankovića (monah Maksim) i njegovih roditelja Angeline i slepog Stefana Brankovića.

U manastirskoj crkvi leže i posmrtni ostaci mnogobrojnih značajnih Srba. Između ostalih tu su sahranjeni patrijarh Arsenije III Čarnojević, mitropolit Isaija Đaković, patrijarh Arsenije IV Jovanović Šakabenta, grof Đorđe Branković, vojvoda Stevan Šupljikac, knjeginja Ljubica Obrenović i kralj Milan Obrenović.

2. Manastir Hopovo

Manastir Novo Hopovo, sa crkvom sv. Nikole po svojoj arhitektonskoj vrednosti predstavlja najznačajniju sakralnu građevinu svoje epohe na ovim prostorima.

Prvi pisani pomen manastira je iz 1451. godine. Sadašnja crkva podignuta je 1575-1576. godine, a zvonik sa malom kapelom na spratu posvećenoj sv. Stefanu, ozidan je 1751-1758. godine.

Zgrade manastirskih konaka nastajale su postepeno od 1728. do 1771. godine, čime je crkva okružena sa sve četiri strane.

Hopovsko fresko slikarstvo jedno je od najznačajnijih na balkanskom umetničkom području. Ikone na ikonostasu radio je najznačajniji srpski barokni slikar Teodor Kračun.

Prilikom povlačenja Turci su 1688. godine spalili crkvu, ali je ona već iduće godine obnovljena.

Stefan Gerlah, protestanski propovednik zabeležio je između 1753. i 1578. godine, da Srbi u Beogradu nemajući škole, dolaze u Hopovo da uče čitanje i pisanje. Od obnavljanja Pećke patrijašije 1554. godine Hopovo je druga rezidencija beogradsko-sremskog mitropolita. S toga su sremsku eparhiju u 18. veku nazivali i hopovska eparhija.

Još u 16. veku ovde su prenete mošti svetog Teodora Tirona.

Početkom 18. veka u Hopovu deluje slikarska škola koju su vodili Arsenije Zograf i Nil.Od 1. jula 1757. do 1. novembra 1760. godine u njemu je boravio Dimitrije Obradović, koji se ovde zamonašio i dobio ime Dositej.

Manastir sa bogatom bibliotekom i riznicom posebno je stradao tokom Drugog svetskog rata. Radovi na restauraciji crkve počeli su 1949. godine. Ozbiljniji radovi na adaptaciji manastira izvršeni su u periodu od 1952. do 1962. godine.

3. Manastir Velika Remeta

Manastir Velika Remeta sa crkvom posvećenoj sv. Dimitriju je predanje koje se vezuje za kralja Dragutina.

Nastao je najverovatnije krajem 15. ili u prvim decenijama 16. veka.

Pod nazivom Velika Remeta manastir se prvi put pominje 1562. godine.

Crkva je izvedena kao jednobroda građevina sa kupolom i pripratom. Barokni zvonik, sa kojim je potpuno usklađena fasada crkve, dozidan je 1735. godine. Konaci su građeni od 1722. do 1771. godine.

Pored ova tri, u kompleksu se nalaze i manastiri Vrdnička Ravanica, Mala Remeta, Grgeteg, Jazak.