Državnici i vojskovođe koji su svojim potezima obeležili rat (I deo)

Kako prenosi hrvatski portal 24sata, ovo su neki od najpoznatijih državnika i vojskovođa tokom Prvog svetskog rata.

Poslednji ruski car Nikolaj II.

Nikolaj II (1868. - 1918.) je bio poslednji krunisani ruski car, kralj Poljske i vojvoda Finske. Rusija je u Prvi svetski rat ušla na strani Antante. Car Nikolaj II. tokom potpisivanja naređenja o delimičnoj mobilizaciji 24. jula 1914. izjavljuje: "Rat će biti katastrofalan za svet i jednom kada počne, biće ga teško zaustaviti". Nezadovoljan napredovanjem ruskih snaga, Nikolaj II. u septembru 1915. preuzima vođstvo nad ruskom vojskom.

Ruske planove za ofanzivu u proleće 1917. omela je revolucija u Petrogradu. Slabi rezultati na bojnom polju, korupcija u pozadini i sve veća glad i nemaština s vremenom su ruski carski režim Nikole II. učinili sve nepopularnijim, pa je zbačen s prestolja u Februarskoj revoluciji. Tako se car u ime svoje i svog bolešljivog 12-godišnjeg sina odrekao prestola što ga je njegova porodica držala još od 1613. godine. Car je svoje prave misli poverio svom dnevniku: „ Sa svih strana vidim samo izdaju i kukavičluk! “

Posle careve abdikacije, Rusija je ušla u građanski rat. Car je s porodicom otišao u Sibir, a zatim na Ural. Boljševici su Nikolaja i njegovu porodicu streljali u julu 1918. u Jekaterinburgu. Nikolaju Romanovu je dodeljen status sveca od strane Ruske pravoslavne crkve u izbeglištvu 1981., a u zemlji 2000. godine.

Britanski premijer i ministar Dejvid Lojd Džordž

Dejvid Lojd Džordž (1863. - 1945.), bio je britanski državnik i ministar u vladi liberala 1905.-1915. i u koalicijskoj vladi 1915.-1916., kao i britanski premijer 1916. - 1922. godine. Glavni potezi Džordža u poslednje dve godine rata bili su uvođenje formacije konvoja u Kraljevsku ratnu mornaricu kao i objedinjavanje Savezničkog vojnog zapovedništva pod vođstvom francuskog generala Ferdinanda Foha.

Džordž je bio jedan od glavnih učesnika mirovne konferencije u Versaju i znatno je uticao na prilike u posleratnoj Evropi. Džordž je u Verssaju zagovarao modernizaciju i darežljivost. Nije mu cilj bio u potpunosti da uništi nemačku ekonomiju i politički sastav kao što je zahtevao Klemenso, uz ogromne reparacije. Takođe je zaslužan što je Poljska u posleratnoj podeli Evrope uspela da sačuva zemlju od boljševika. Područja na istoku predratnog Nemačkog Carstva, u kojima je živelo većinsko poljsko stanovništvo, pripala su obnovljenoj Poljskoj. Poljska je takođe dobila izlaz na Baltičko more kod grada Gdanjska, a tom teritorijem istočna Pruska je odvojena od ostatka Nemačke. Gdanjsk luka sa većinskim nemačkim stanovništvom, proglašena je slobodnim gradom pod upravom Lige naroda.

Vinston Čerčil

Čerčil već krajem 1914. izražava sumnju, kao i francuski premijer Rejmond Ponker, u mogućnost proboja fronta na zapadu i traži druga bojišta. To će dovesti do kobne operacije na Dardanelima i Galipoljske bitke (od aprila 1915. do januara 1916.).

Sile Antante naumile su da zauzmu Dardanelski prolaz i Carigrad i da izbace Osmanlijsko Carstvo iz rata, da uspostave pomorske veze sa svojom saveznicom Rusijom i da spreče nemački prodor do Bagdadske železnice. Na taj način Velika Britanija i Francuska želele su da se snabdeju žitom i naftom iz Rusije, a jedan od ciljeva operacije bilo je i oslobađanje britanskih trgovačkih brodova, koji su ostali zarobljeni u Crnom moru. Operaciju je organizovao Vinston Čerčil, tada prvi lord britanskog Admiraliteta. Napad je započeo sa ratnim brodovima Antante, koji su gađali spoljne delove Dardanela. Na početku su Saveznici imali uspeha, ali tada je došlo do preokreta. U pešačkom napredovanju Britanci i vojnici iz njihovih kolonija, kao i Francuzi, naišli su na snažan otpor osmanlijske odbrane. Snage Antante su mahom sačinjavale trupe Britanskog Carstva izvan Engleske (Irska, Australija i Novi Zeland) koje su činili dobrovoljci i neredovna vojska, što se ranije smatralo za jedan od glavnih razloga katastrofalnog neuspeha Saveznika koji je završio sa 180.000 mrtvih. Čerčil je tada morao da da ostavku i tražio da ga pošalju na zapadno bojište u Francuskoj. Tamo je zapovedao bataljonom, nakon čega se vraća u London i postaje ministar rata.

Francuski premijer Žorž Klemenso

Žorž Klemenso (1841. – 1929.) bio je francuski političar, dva puta prvi ministar, ministar unutrašnjih poslova i u završnom delu prvog svetskog sukoba ministar rata, jedan od glavne četvorice na mirovnoj konferenciji u Versaju.

Uveren u neizbežnost vojnog obračuna sa Nemačkom, osuđuje popustljivost francuskih političara, nastoji da se zemlja što bolje pripremi za rat i zauzima se za uspostavu dobrih odnosa sa Velikom Britanijom. Kada je 1914. izbio Prvi svetski rat, svojim člancima je počeo da jača borbenost kako na bojištu tako i u Francuskoj. Vladu je optužio zbog neodlučnosti, a od građana je zahtevao najveće žrtve kako bi se osigurala ratna pobeda. Kada je 1917. stanje na bojištu postalo kritično, Poinkar mu poverava mandat za sastav nove vlade. Stavši na čelo vlade u kojoj je istovremeno bio i ministar rata, Klemenso je ostao uporan i dosledan, pokazujući da je veliki organizator, ali i veliki diktator.