DŽIHAD NA DALEKOM ISTOKU: Jedan deo Kine uveliko sanja svoju Islamsku državu

Kineske vlasti veruju da oko 300 kineskih Ujgura aktivno ratuje u Siriji u redovima Islamske države. Kad tad oni će želeti da se vrate u Sinđijang. Međutim pitanje je da li će sa sobom doneti nasilje i radikalne stavove prema Kini. Ne treba zaboraviti da Kina i te kako dobro kontroliše svoju teritoriju i ono što se u zemlji dešava. Međutim postavlja se pitanje kako se suprotstaviti pojavi terorizma i radikalizaciji ujgurskog stanovništva. 

Ujguri žive u severozapadnoj Kini, Autonomnoj provinciji Sinđijang. Svoju zemlju zovu Turkestan. Radi se o turkijskom narodu koji se razlikuje od većinskog naroda Han, koje poznajemo kao Kineze. U Sinđijangu čine 45 odsto stanovništva. Ujguri se uglavnom povezuju sa etnički i verski sličnim narodima Srednje Azije. Ujguri su ujedno druga najveća grupa muslimana u Kini, ali su etnički veoma kohezivni i značajno se razlikuju od kineskih naroda. Iz tog razloga su im kineske vlasti dale autonomiju. Ujguri u autonomiji vide svoju šansu za stvaranjem sopstvene države. Tu svoju državu nazivaju Istočni Turkestan. 

NAPADNUTA VOJNA BAZA U KAZAHSTANU! Pokušaj destabilizacije Srednje Azije!

[[{"fid":"586663","view_mode":"half_width_left","fields":{"format":"half_width_left","field_file_image_alt_text[und][0][value]":"Ujgur sa zastavom tzv. \"Istočnog Turkestana\"","field_file_image_title_text[und][0][value]":"Ujgur sa zastavom tzv. \"Istočnog Turkestana\"","field_source_type[und]":"1","field_predefine_image_source[und]":"5169","field_izvor[und][0][value]":"","field_image_final_source[und][0][value]":"Foto: Profimedia"},"type":"media","attributes":{"alt":"Ujgur sa zastavom tzv. \\\"Istočnog Turkestana"","title":"Ujgur sa zastavom tzv. \\\"Istočnog Turkestana"","class":"media-element file-half-width-left"},"link_text":null}]]

Dovoljno je pogledati letove iz glavnog grada Urumkija: među onima koji lete unutar Kine, iz ovog grada se leti u sve zemlje Srednje Azije, uključujući Avganistan; u Ujedinjene Arapske Emirate, Iran, Saudijsku Arabiju, Pakistan, Mongoliju, Rusiju i Tursku. Povezanost se ogleda u predanosti sunitskom islamu, iako među Ujgurima prevladava sufijski islam pa čak i šamanizam. Moderni Ujguri smatraju da je islam osnovica njihovog identiteta, te se povezuju s hanafijevskom sunitskom školom i sa drugim muslimanima na Bliskom istoku. 

Sinđijang je dom za 22 miliona stanovnika, a tlo je bogato naftom, gasom i mineralima, podjednako kao napetostima između značajne manjine šire turkijske regije i naroda Han. Prema kineskim izvorima, od 1990. do 2001. Islamski pokret Istočnog Turkestana, što je vojno krilo ujgurskog pokreta za nezavisnost, izvršilo je više od 200 terorističkih napada u Kini i unutar Sinđijanga.

Političko krilo tog pokreta je Organizacija za oslobađanje Istočnog Turkestana, koja je 1990. osnovana u Turskoj kako bi se borila protiv kineske uprave u Sinđijangu. 

PLANIRALI NAPAD NA KINU: Policija uhapsila četvoro terorista

U ovom delu Kine postoji jak istorijski pritisak na Ujgure. Od 1912. Sinđijang je jedna od velikih provincija kineske republike. U dvadesetim godinama prošlog veka dominantna sila u toj regiji su bili panturkijski džihadisti, koji su tokom prvog dela dvadesetog veka podizali nekoliko ustanaka protiv kineskih vlasti. Dva puta 1933., pa potom 1944. imali su poneke uspehe, a nakon nastanka Narodne Republike 1949. Peking je bio usmeren prema zaustavljanju širenja nestabilnosti u toj regiji. Od 1996. Kinezi nastoje da silom spreče nasilne napore za secesijom Istočnog Turkestana. 

Pojedinci među borcima za tu nezavisnost okrenuli su se ekstremističkim frakcijama kako bi dobili selafističku ideologiju borbe i metodologiju za gerilskim ratovanjem, nešto slično Čečenima i drugim sjevernokavkaskim narodima koji se bore protiv uprave Moskve. Prema svim pokazateljima, Ujguri ne dele nužno ideju zajedničkog kalifata ili takfirističkog međunarodnog ekstremizma, već se u Siriji bore za nacionalističke ciljeve. Neki će u Siriji poginuti, ali ostali žele da sukob presele u Sinđijang. Među onima koji su napustili Siriju ima onih koji su uspeli ilegalno da uđu u Kinu; neki su uhapšeni, druge je ubila Islamska država kao dezertere. 

PODRŽAO UJGURE: Erdogan doputovao u Kinu

Povratak tih ekstremista jedan je od razloga zašto se Kina uključila u protivterorističku koaliciju u Siriji. Kinezi su se priključili Evropljanima, Rusima i Amerikancima da bi, pre svega, napali i uništili ujgurske čete. Kineski vojni brodovi stigli su u sirijsku luku Tartus u jednom od najneobičnijih poteza kineske mornarice. Sekretar Komunističke partije u Sinđijangu tumači takav potez činjenicom da Islamska država ima veliki međunarodni uticaj a Sinđijang je deo globalne ideje. Pri govorima o borbi protiv međunarodnog terorizma, kineski zvaničnici nikad ne izbegavaju da spomenu Islamski pokret Istočnog Turkestana. I iako su Kinezi u koaliciji sa ostalim snagama u Siriji, zanimljivo je da međunarodni i regionalni akteri imaju međusobno sukobljene interese.

Jedan od tih interesa je onaj Turske, koja je dopustila da se na njenoj teritoriji osnuje Organizacija za oslobađanje Istočnog Turkestana. Kao zemlja članica NATO-a ona je još 1990. dopustila taj čin na svom terenu, bez očite potpore drugih saveznika. Time Turska širi svoj panturkijski projekat koji se širi od Anadolije preko cele Srednje Azije do Sinđijanga, gde završava turkmenska etnička kolonizacija u istoriji. Pored svega, turski režim planira da preuzme ulogu velikog sunitskog zaštitnika islama, što bi Tursku dovelo do uloge kalifatskog zaštitnika. Takva zaluđenost slavnom prošlošću je lični politički cilj turskog predsednika Redžepa Tajipa Erdogana.

U Sinđangu ubijen imam najveće kineske džamije 

Time je još jednom turski stav pod upitnikom. Kazahstan, čiji etnički pripadnici takođe žive u Sinđijangu i takođe imaju probleme sa kineskom upravom, stavili su Organizaciju za oslobođenje Istočnog Turkestana na listu terorističkih organizacija. Ne treba zaboraviti da su Ujguri bili među vodećim klanovima u Al Kaidi i ponekim talibanima, i da su štitili talibanski režim u Kabulu. U poslednjih dvadesetak godina Ujguri su takođe došli u blizak kontakt sa čečenskim jedinicama, što znači da je ujgurski džihadistički pokret i potencijalna opasnost za bezbednost Ruske Federacije. Tu se formira jaka zajednička separatistička aspiracija, razmena terorista, a verovatno i jaka finansijska i logistička podrška. Kinezi, osim što su očajni zbog manjka bezbednosti na svom strateškom severoistoku, razmišljaju i o uticaju terorističkih aktivnosti na kinesko ekonomsko širenje i političku stabilnost jer upravo kroz Sinđijang prolazi Novi put svile i gradi se značajna infrastruktura. 

Peking: Troje mrtvih i 79 povređeno u eksploziji

Jedan od čelnika Ujgura je Dolkun Isa. On je bio vođa pokreta Istočni Turkestan u Sinđijangu, ali je 1997. pobegao iz Kine i stigao u Evropu. Godine 2006. dobio je nemačko državljanstvo. Trenutno je sekretar Svetskog ujgurskog kongresa, međunarodne organizacije prognanih Ujgura. Ovaj kongres je delimično finansiran od američke fondacije National Endowment for Democracy, iako je poznato da je kongres povezan sa militantnim grupama i džihadistima u Sinđijangu. Kina je izdala Interpolovu poternicu za Dolkunom, ali je ta poternica zanemarena u Nemačkoj, ostalim evropskim zemljama i SAD-u. 

Navodno je Dolkun povezan i sa tibetanskim pobunjenicima, i nastoji da iskoristi situaciju na Tibetu kao opravdanje svog delovanja protiv kineske represije. Inače, Dolkun ne sme da uđe u Južnu Koreju od 2009., a u aprilu ove godine posetio je Indiju, sa vrlo jasnim antikineskim porukama. Očito je da Dolkunova mreža ima podršku raznih zemalja, a podjednako je moguće da se koristi kao oruđe za buduće sajber ratove između Kine i njenih azijskih suparnika. Istovremeno, velike turske zajednice u Evropi podržavaju nastanak i rast ujgurskih saveza, sa očitim zadovoljstvom turskog državnog vrha. 

Napadači ranili devetoro ljudi na železničkoj stanici

Strateška stabilnost cele Azije leži, prema starim geopolitičkim pravilima, u samom srcu Azije, u srednjoazijskim republikama i njihovom obruču. To je sada područje latentnog sukoba panturanske ideje Turske, persijskog nacionalizma, prodiranja Kine i Indije, kao i ruskog interesa. Potreba međunarodnog koordiniranog napora, možda u obliku konferencije ili stalnog međuvladinog odbora, koji bi uključivao Rusiju, Kinu, Indiju, srednjoazijske republike, Tursku, SAD i EU moglo bi da prepozna ujgurski ekstremizam kao glavnu opasnost za stratešku stabilnost Srednje Azije, a time i za stabilnost celokupnog azijskog kontinenta.