EMISIJA „SRCEM KROZ RAVNICU“ U BUDIMPEŠTI: Spektakularni čas istorije o opstanku Srba u Mađarskoj

Кoliko je srpstvo i ljubav prema svom jeziku i veri uslov sreće i opstanka jednog naroda pokušali smo da otkrijemo u gradovima Mađarske u kojima srpska misao i ideje žive već vekovima. U tim mestima kroz istoriju Srbi su pokazali spremnost ne samo da se bore za svoja prava, već i da svojim idejama drugima čine život boljim i humanijim.

Popularni voditeljski par Nina Radulović i Slaviša Čurović u zemlju naših severnih suseda otišli su da otkriju u koje vreme je Budim bio desna ruka Beogradu i koliko je jaka veza između nas i ovog divnog grada. Кoliko su bili moćni Srbi Budimci i kako su se vodile borbe za srpska prava. Grad koji je spojio dva imena, centar srpstva od Velike seobe do oslobođenja Beograda od Turaka, prva varoš srpskog naroda u Budimu...

Velika seoba učinila je da su u Budimpešti živeli naši preci oni prvi i najvažniji, iako van etičke mase svog naroda. Oni su u prestonici mađarskih kraljeva brinuli o celom srpskom narodu. Nije slučajno da su se i patrijarh Arsenije Čarnojević, a po njegovoj smrti i njegovi naslednici, svi redom obraćali za savet i pomoć Srbima Budimcima. A ovi su ih zaista i pomagali u svim pravcima. Budimci su se borili protiv državne vlasti, koja je htela da okrnji prava srpskog naroda i zaista tužna je u to vreme bila sudbina Srba u Budimu.

Tada je to izledalo kao da su se protiv njih borili i ljudi i priroda. Daleko od svoje etničke sredine, a u sredini koja ih nije volela bez određenog pravnog položaja bili su ostavljni samovolji ne samo lokalnih vlasti već i pojdedinaca koji su ih ekonomski krajnje iskorišćavali. Pored ovih nedaća, snašla ih je i jedna velika poplava i dve kuge koje su ih totalno uproastile i materijalno i moralno. Sve etničke grupe, pa i Nemce koji su u Budimu dominmirali gotovo su zbrisane ili svedene na minimum.  

Na sreću težište srpskog života prelazi u Peštu koja počinje da se razvija velikom brzinom, jer je imala nesrazmerno povoljnije uslove u odnosu na Budim... I već u 18. veku Pešta koja je bila nasenjena Mađarima, progutala je Budim ne samo u privrednom već i u etničkom pogledu.

Budimska srpska crkvena opština osnovana je u 18. veku i jedna je od najbrojnijih i najutcajnijih zajednica u severnom delu Кraljevine Mađarske. Sedište srpske pravoslavne eparhije budimske je bilo u Sentandreji ali je od 18. veka ustoličenje episkopa vršeno u budimskoj katedralnoj crkvi. 

Glavni grad Mađarske imao je veliki uticaj za razvoj Srbina, jednog od najvećih naučnika u istoriji sveta. Reč je o Nikoli Tesli koji je svoje prvo radno mesto kao inženjer imao u Bidimpešti. U pitanju je zgrada novoosnovane telefonske centrale braće Puškaš, koja danas nažalost više ne postoji. 

Sudbina je htela da na njenom mestu bude dečije igralište a njegovo najveće otkriće desilo se baš tu gde je šetajući sa svojim tehničarom u gradskom parku otkrio kako se može pomoću naizmeničnih struja proizvesti obrtno magnetno polje što je osnova motora naizmenične struje.

Nina i Slaviša pored brojnih istorijskih i kulturnih spomenika obišli su i čuvenu gostionicu "Dva zlatna jelena" čiji je vlasnik bio uvaženi budimski advokat i veliki srpski rodoljub Sima Ignjatović.

Najznačajnije mesto za jedan narod u drugoj državi jeste mesto gde stanuje kultura. Udruženje umetnika "Krug" koji prvenstveno čine srpski umetnici iz Mađarske, sve više je prisutno i u kulturnoj sferi Mađarske javnosti, čuvajući srpsku kulturu i negujući njenu tradiciju i običaje.
Obišli smo i Crkvu Velikomučenika Georgija, Tekilijanum, Srpsku osnovnu školu "Nikola Tesla" i kulturni centar "Venac".

Ne propustite,"Srcem kroz ravnicu" specijal o istoriji Srba u Budimu, cetvrtak, 23. septembar u 17.30h premijerno na Balkan Trip kanalu.