Svečano otvoreni legati Miloja Popovića Kavaje i Petra Pajića u Adligatu

Dvojici bardova srpske poezije, Miloju Popoviću Kavaji, književniku, publicisti i novinaru i znamenitom srpskom pesniku i novinaru Petru Pajiću, koji je prošle godine preminuo, sinoć su svečano otvoreni legati u Udruženju Adligat u okviru kojeg rade Muzej srpske književnosti i Muzej knjige i putovanja.

Na svečanom otvaranju govorili su predsednik udruženja Viktor Lazić, legatar Miloje Popović Kavaja, predsednik upravnog odbora Narodne biblioteke Srbije Miloš Janković i Matija Bećković.

Predsednik Adligata Viktor Lazić istakao je da je njegova porodica podarila zgradu za Muzej srpske književnosti i Muzej knjige i putovanja, a da je on podario svoju momačku sobu za legat Petra Pajića.

-Pajić je bio naš prijatelj, komšija, naša podrška i svojim likom i rečju i delom. U njegov kutak i danas odlazim kada me neko nasikira, da mu se malo izjadam – istakao je Lazić koji je prisutnima čitao Pajićeve pesme „Kad su Srbi čitali ušima“ “Srpska četa“ i „Poslednji susret“ ali i reči pozdrava koje je Pajićeva sestra Mirjana uputila publici u kojima stoji da otvaranjem ovog legata stiče utisak da ih Petar nije napustio.

Kavaja je pre nego što je pročitao stihove koje je napisao za nacionalnu melodiju „Marš na Drinu“ od Stanislava Biničkog istakao kvalitet inicijative jedne značajne porodice.

-Jedna porodica brine o srpskoj kulturi već devet generacija, skoro tri veka, a 1882. godine je Biblioteka Lazić prvi put otvorena za javnost.  Napravili su jednu instituciju i nema čoveka koji kad dođe ovde ne bude iznenađen – kaže Kavaja.

Predsednik upravnog odbora Narodne biblioteke Srbije, Miloš Janković, istakao je da su Pajić i Kavaja bardovi srpske poezije.

- Pera je večan. On je živeo poeziju, on nije imao krv, on je imao stih, a za Kavaju je teško reći da li je značajniji kao pesnik, putopisac, novinar, privrednik, diplomata, političar – smatra Janković, koji je govorio o svom prijateljstvu sa dvojicom književnika čiji su legati upravo otvoreni.

Legat Miloja Popovića Kavaje

Miloje Popović Kavaja (1936) književnik, diplomata i novinar Studenta, Mladosti, Politike, direktor Dulturno-informativnog centra Jugoslavije u Njujorku, generalni direktor Sava centra, sekretar za inostrani turizam Savezne vlade i savetnik kompanije DHL. Bio je i predsednik Kulturno-prosvetne zajednice Beograda, savetnik Udruženja književnika Srbije. Autor je zvaničnih stihova za nacionalnu melodiju Stanislava Biničkog „Marš na Drinu“ koja do 1964. nije imala reči. Objavio je više od 40 knjiga literarne i publicističke sadržine. Na spomeniku Nikoli Tesli na Nijagari nalazi se i Popovićevo ime, za doprinos njegovom podizanju a njegova poema o Tesli je iste godine ušla u antologiju „Amerikana“. Za poemu o Njujorku proglasio ga je američki Poetski forum za pesnika godina (1976). Nosilac je mnogih priznanja: Orden zasluga za narod, dva Zlatna beočuga Beograda, dve povelje Skupštine Beograda povodom godišnjice oslobođenja, Vukova nagrada, Povelja za životno delo UKS i mnogih drugih. Za doprinos alžirskoj revoluciji tokom 1959. godine dobio je Orden narodnog heroja Alžira. Književni pseudonim „Kavaja“ uzeo je po lancu knjižara „Braća Kavaja“ koji je pre Drugog svetskog rata držao njegov otac.

U Kavajinom legatu mogu se videti originalni govori Tita i Kim Il Sunga, ibrik koji je na poklon dobio kao direktor Sava centra lično od Sadama Huseina, rukom ispisan „Marš na Drinu“, nameštaj koji je naručen za kralja Aleksandra Karađorđevića...

Legat Petra Pajića

Petar Pajić (1935-2017) koji u književnim krugovima slovi za "srpskog Rilkea", jedan je od osnivača neosimbolizma u srpskoj književnosti. Rođen je u Valjevu gde je završio osnovnu školu i gimnaziju. Diplomirao je jugoslovensku i opštu književnost na Filozofskom fakuletu u Beogradu. Bio je dugogodišnji urednik Drugog programa Radio Beograda. Objavio je desetak zbirki poezije i izbora poezije. Objavio je desetak zbirki pripovedaka i knjigu za decu „Kako se greju pahuljice“. Dobitnik je mnogobrojnih nagrada: nagrade Neven, “Desanka Maksimović”, Žičke hrisovulje, Zlatnog krsta kneza Lazara, Zlatnog beočuga, nagrade “Radoje Domanović” itd. Bio je član uprave Udruženja književnika Srbije.

 Porodica slavnog pesnika, sestre Lepa Topalović i Mirjana Radivojević sa svojim naslednicima, poklonile su celu Pajićevu biblioteku i arhivu, uključujući i veliki broj predmeta iz njegovog stana, njegove nagrade i diplome, olovke i druge lične predmete Udruženju Adligat.

Njegov orman - biblioteka i pisaći sto su takođe deo legata, kao i kasa njegovog oca, slavnog valjevskog pekara, u kojoj je Pajić čuvao komade hleba koje je ispekao njegov otac.

 Slikovito i dirljivo svedočenje o životu pesnika, njegovom odnosu prema svom narodu, porodici i hlebu prikazano je u Muzeju srpske književnosti na Banjici, u beogradskom naselju u kome je Pajić živeo i koji je voleo.

 Pajić je još za života započeo formiranje legata tako što je Adligatu, u kojem je bio čest i rado viđen gost, godinama poklanjao knjige iz svoje biblioteke kao i pisaću mašinu na kojoj je otkucao svoju najpoznatiju pesmu "Srbija", koja je postala jedna od najslavnijih srpskih zabranjenih pesama.

 Petar Pajić bio je prijatelj sa većinom značajnijih srpskih književnika dvadesetog veka, pa se u njegovoj biblioteci nalazi više od tri stotina knjiga sa posvetama srpskih klasika od Dragoslava Mihailovića, Matije Bećkovića, Milovana Vitezovića do njegovog najboljeg druga, Branka Miljkovića.

U arhivi se našlo i pismo Branka Miljkovića, a detaljan pregled arhive svakako će otkriti još čudesa važnih za srpsku kulturu.