Večiti heroj Beograda: Spomenik Pobednik prkosno je vekovima simbol prestonice (VIDEO/FOTO)
Spomenik Pobedniku je trijumfalni spomenik postavljen na najvišem bedemu beogradske tvrđave.
Iako na visini od 17 metara deluje moćno, nedodirljivo, odmeno, Pobednik, kao i svaki pravi, čuva, štiti i ne dozvoljava oku posmatrača koji mu se divi da vidi njegove rane, rupe od metaka, i njegovo mučno odolevanje vremena.
Pobednik, spomenik koji vidi ceo Beograd kao na dlanu, spomenik na ušću dveju reka, spomenik kulture i istorije srpskog naroda postaje simbol prestonice, njenih borbi, gubitaka i osvajanja po kojima je postala prepoznatljiva širom sveta.
Prestonica na ušću dveju reka: "Beograd na vodi" uneo moderan duh u savsku mahalu (VIDEO/FOTO)
Kuda ide razvoj prestonice? Glavni urbanista Stojčić otkriva sve tajne i planove za lepšu budućnost svih Beograđana!
JAKA PORUKA: Pročitajte šta piše na spomeniku Stefanu Nemanji (FOTO)
Spomenik Pobedniku je trijumfalni spomenik postavljen na najvišem bedemu beogradske tvrđave. Spomenik je delo čuvenog Ivana Meštrovića koje je bila naručila beogradska opština kao simbol pobede srpske vojske nad Otomanskom i Austrougarskom imperijom u ratovima od 1912. do 1918. godine.
Rad na spomeniku počeo je 1913. i trajao osam meseci. Meštrović je vajao i oblikovao skulpturu u kalupima i fiskulturnoj sali osnovne škole u ulici Kralja Petra I. Na sreću spomenik je izbegao uništenje za vreme Prvog svetskog rata jer je pred sam početak bio poslat u Austrougarsku, u Češku na livenje, gde je ostao do kraja rata.
Prvobitna namena tadašnjeg predsednika opštine Beograd, Ljubomira Davidovića i drugih gradskih čelnika bila je da se spomenik postavi na Terazijama, najprometnijoj ulici da bi simpolisala poraz Otomanske imperije i njihovo proteranje sa Balkanskog poluostrva.
Vajar Ivan Meštrović projektovao je fontanu na ovu temu, gde je u centru bazena trebalo da se nalazi stub na pet stepena koji su svaki simbolisali pet vekova ropstva pod Turskom vlašću. Na samom vrhu tog stuba zamišljeno je da stoji sam spomenik i simboliše vesnika trijumfalnih bitaka, dok je čitava konstrukcija trebalo da se zove "Alegorija".
Međutim, nakon što su počeli pripremni radovi na kopanju temelja za postavljanje spomenika, izbio je skandal. Beogradska javnost je osporavala postavljanje spomenika na Terazijama sa moralnog i umetničkog aspekta.
Jednima je smetalo što je izliven nag muškarac, drugima to što ne predstavlja junaka Balkanskih ratova, a trećima to što nema nacionalnih obeležja i što podseća na starogrčke modele. Nakon dugih polemika, rasprava i kritika odlučeno je da skulptura dobija svoje mesto na platou Gornjeg grada Beogradske tvrđave.
Na kraju je rešeno da spomenik zauzme svoje mesto u Beogradskoj tvrđavi, na njenom najvišem bedemu blizu Pašinog konaka. Tvrđava je uzeta kao element koji povezuje obe poražene imperije koje su je gradile u prošlosti sa cijem da okupiraju Srbiju i kontrolišu Balkan.
Za vreme Otomanske vlasti, tvrđava je bila sedište samog turskog paše koji je odatle vladao gotovo celom Srbijom i važila je za zloglasnu tamnicu za mnoge Srbe, dok su na njenim bedemima Turci postavljali odsečene glave ustanika. U to vreme Beogradska tvrđava predstavljala je zabranjeni grad u koji su Srbi mogli ući jedino u lancima ili na putu ka njenim gubilištima.
Spomenik Pobedniku predstavlja oslobođenje ovog mesta koji za Srbe ima sličan značaj kao pad Bastilje za Francuze. Označava pobedu nad feudalizmom, ropstvom, dok sama nagost spomenika predstavlja izlazak iz mračnog srednjeg veka i ulazak u renesansu. Sivi soko na levoj ruci simboliše budnost i pazi da se pobeđene sile ne probude ponovo, dok mač u desnoj ruci simboliše novu pobedu ako se to ikada desi.
Takođe postoji teorija da je sam položaj spomenika, činjenica da je njegova nagost okrenuta ka poraženoj Austro-Ugarskoj a pozadina ka Pašinom konaku i Istanbulu, takođe poruka silama koje su tu nekada vladale.
Spomenik je svečano otkriven 1928. godine, za vreme proslave desetogodišnjice proboja Solunskog fronta i Srpske pobede u ratovima od 1912. do 1918. godine. Dnevno ispod njega prođe preko 5000 turista, što spomenik čini našim najfotografisanijim i najpopularnijim spomenikom.
Organizator programa Kalemegdanske tvrđave Sanja Vujanović , objasnila je bliže samo podizanje spomenika Pobedniku, kao i njegovu simboliku rekavši da spomenik Pobednik svakako predstavlja najprepoznatljiviji simbol Beograda koji je nastao u godinama pred Prvi svetski rat, ali je njegovo uobličavanje trajalo neobično dugo.
- Spomenik u čast pobede srpske vojske u balkanskim ratovima prvobitno je zamišljen kao fontana, koja je trebalo da bude postavljena u samom središtu Beograda, na Terazijama. Posao je poveren jednom od najznačajnijih umetnika s početka 20. veka, vajaru Ivanu Meštroviću. On je do početka Prvog svetskog rata izlio središnji deo fontane - Pobednika, u vidu nage muške figure koja u desnoj ruci drži mač, a u levoj pticu - simbole rata i mira - rekla je Sanja Vujanović.
Na pitanje da li je spomenik Pobedniku od samog momenta postavljanja bio na Kalemegdanu, Sanja Vujanović odgovara da kada je počeo rat, figura je sklonjena u jednu kuću na Senjaku, zahvaljujući čemu je tokom bombardovanja ostala neoštećena i dodaje:
- Nakon završetka rata odustalo se od fontane, te je skulptura Pobednika postavljena na visoki pijedestal u vidu dorskog stuba, ukupne visine 14 m. Takođe, napuštena je i prvobitna zamisao da spomenik bude podignut na Terazijama. Zbog burnih reakcija tadašnjih Beograđana na figuru nagog muškarca, odabrano je novo mesto, udaljeno od samog centra grada. Tako je spomenik postavljen na najuzvišenijem mestu Beogradske tvrđave – na vrhu grebena iznad ušća Save u Dunav - navodi Sanja.
Da je spomenik Pobedniku simbol Beograda organizator programa Sanja Vujović odgovara da je sama postavka skulptura simbol kao takav.
- Skulptura je licem okrenuta prema Savi i tada tek oslobođenim delovima Kraljevine Jugoslavije, simbolišući pobedu u Prvom svetskom ratu. Pod novim imenom "Vesnik pobede" - dodaje Sanja.
Što se značaja spomenika Pobedniku za Beograd tiče, Sanja Vujanović navodi da je od ogromnog značaja i dodaje da je spomenik Pobednik simbol Beograda zbog svoje lepote, monumentalnosti, ali i činjenice da je, baš kao i sam grad, imao svoju burnu istoriju.
- Planirano je da bude postavljen na Terazijama, a završio je na Beogradskoj tvrđavi, trebalo je da obeleži kraj Balkanskih ratova, podignut je 10 godina po završetku I Svetskog rata. Mnogo toga je ovaj spomenik preživeo i doživeo pre nego što je prikazan javnosti. Mnogo priča se može prepričati o Pobedniku, o njegovom autoru, kao i burnom vremenu u kom je spomenik nastao. I danas postoje nedoumice oko toga koju pticu Pobednik drži u ruci. Neki kažu da je u pitanju golub, drugi tvrde da je soko, a ima i onih koji će vam reći da je reč o orlu. Već više od 90 godina Pobednik je simbol i ponos Beograda, a pre godinu dana je prvi put sišao sa svog postamenta i vratio nam se još lepši i mlađi.- rekla je Sanja i dodaje:
- Neobična je bila Tvrđava ta tri meseca bez njega, neobičan bi bio grad bez svog velikog simbola - jedinstvenog Pobednika. Zbog svega ovoga gotovo da ne postoji turista koji prilikom posete Beograda, ne dođe i do platoa na Gornjem gradu koji ponosno krasi ovaj spomenik. Mnogi tvrde da upravo na tom platou, sa čuvenim Pobednikom nastaje najveći broj fotografija koje se kao uspomena nose iz našeg grada.
