100 GODINA OD OSLOBOĐENJA SARAJEVA: Srpska armija pod komandom Stepe Stepanovića umarširala u grad čime je okončana OKUPACIJA BIH
Na današnji dan pre 100 godina slavna pobednička Druga srpska armija Vojske Kraljevine Srbije, kojom je komandovao vojvoda Stepa Stepanović, umarširala je u Sarajevo, čime je i simbolično okončana četrdesetogodišnja austrougarska okupacija BiH.
Istoričar Aleksandar Kostović naglašava da srpska vojska u Sarajevo nije ušla pod borbom, za razliku od jeseni 1914. godine, kada je vraćena sa prilaza gradu i kada su se na Romaniji sedmicama vodile bitke, već na poziv nove narodne vlasti kako bi održavala red i mir.
LjUBAV PREKO ŽICE: Pisma "smenio" mejl
- Nakon proboja Solunskog fronta u Prvom svetskom ratu, a tokom oslobađanja Srbije i Crne Gore, raspada se austrougarska vlast u većini njenih pokrajina. Stvorena je vlast narodnih veća, a u Hrvatskoj, Slavoniji i Sloveniji Država Slovenaca, Hrvata i Srba - kaže Kostović.
On navodi da je u BiH formirana nova, domaća vlast na čelu sa Narodnim većem u Sarajevu, koje je imalo svoje predstavnike u Narodnom veću Slovenaca, Hrvata i Srba u Zagrebu.
- Kao izvršni organi formirani su Glavni odbor Narodnog veća za BiH (za predsednika imenovan Gligorije Jeftanović) i Narodna vlada, koja 1. novembra preuzima vlast od austrougarskog zemaljskog poglavara. Dva dana nakon toga, Austrougarska kapitulira, a na terenu dolazi do opšteg bezvlašća i nereda koji doprinose atmosferi nesigurnosti - ukazuje Kostović.
Prema njegovim rečima, Narodno Veće u Zagrebu, bez obzira što nije uspelo da stvori svoju vojsku u Hrvatskoj, šalje grupu visokih oficira u BiH sa ciljem stvaranja vojske na ovoj teritoriji.
Ali, Narodna vlada u Sarajevu odbija bilo kakvu saradnju po tom pitanju, naglašavajući da je proklamovala ujedinjenje sa Srbijom i da je pozvala srpsku Vrhovnu komandu da pošalje svoje trupe kako bi održavale red.
- Na poziv nove vlasti u Sarajevu, prve jedinice Druge srpske armije stupile su 4. novembra na tlo BiH, preko Višegrada, nakon čega vojvoda Stepa naređuje ubrzani marš ka Sarajevu, u koje srpska vojska ulazi 6. novembra - navodi Kostović za Srnu.
Kada je reč o dočeku srpske vojske, Kostović napominje da taj istorijski momenat najbolje opisuje govor poverenika Narodnog veća u Sarajevu Vasilja Grđića (objavljen u beogradskim "Večernjim novostima" 13. novembra 1918. godine), koji je "Belim orlovima ovenčanim vencima pobede" poželeo dobrodošlicu u Sarajevo i BiH.
Kostović naglašava da je tih dana postojalo prilično jasno raspoloženje i među katoličkim i muslimanskim stanovništvom da BiH proglasi direktno ujedinjenje sa Srbijom.
- Da do takvog raspleta ne dođe mnogo su doprineli i srpski predstavnici iz BiH u Jugoslovenskom odboru, ali i neodlučnost Narodne vlade u Sarajevu. Za razliku od svojih političkih predstavnika u Jugoslovenskom odboru, veliki deo srpskog stanovništva BiH, kao i jedan deo njegove političke i intelektualne elite, nije mogao da shvati zašto se vekovni san ujedinjenja sa Srbijom zamenjuje nekim maglovitim jugoslovenstvom - ističe Kostović.
Regent Aleksandar Karađorđević proglasio je prvu zajedničku državu Južnih Slovena - Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca 1. decembra 1918. godine.
Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca zauzimala je teritoriju današnje Srbije, BiH, Makedonije i Crne Gore, ali i najveći deo današnje Hrvatske i Slovenije.
Još početkom Prvog svetskog rata Kraljevina Srbija objavila je da su njeni ciljevi ujedinjenje Srba, Hrvata i Slovenaca, što je i potvrđeno Niškom deklaracijom Skupštine Kraljevine Srbije 7. decembra 1914. godine.
Konkretni pregovori o ujedinjenju u buduću državu postignuti su na Krfu, gde je 20. jula 1917. godine donesena Krfska deklaracija, a u Ženevi 9. novembra 1918. godine takozvani Ženevski sporazum.
Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca promenila je 1929. godine naziv u Kraljevina Jugoslavija.
Pratite nas na našem Instagram profilu.
