"NAUČNO DOKAZANO" Stigao brutalan odgovor iz Srbije na hrvatske prozivke
Zakon o kulturnom nasleđu koji je pre mesec dana izglasan u Skupštini Srbije izazvao je polemike i negodovanja hrvatske javnosti. Odgovorila je Matica srpska.
Najsporniji je onaj deo Zakona u kojem je ovaj pravni akt među srpske knjige svrstao "izdanja dubrovačke književnosti koja pripadaju i srpskoj i hrvatskoj kulturi zaključno s 1867. godinom".
Tako Hrvati smatraju da se time "još jednom potvrđuje velikosrpski projekat", dok iz Matice srpske poručuju da su takve teze neutemeljene u naučno prikupljenim podacima i da se radi o nasleđu na koje jednako pravo imaju i Srbi i Hrvati.
Hoće li kompanija prvog reketa sveta USPETI? "Od 10.000 ispitivanih supstanci SAMO JEDNA POSTANE LEK"
KLJUČNO PITANJE KOJE ĆE HRVATSKA POLICIJA POSTAVITI MATEJEVIM DRUGARIMA! Ovo je KRUCIJALNO u potrazi za misteriozno nestalim Splićaninom?
DANAS SLAVIMO VELIKI PRAZNIK: Molitva kaže da će sva NEPRAVDA koja vam je za života načinjena biti stostruko ISPRAVLJENA i DOBRIM VRAĆENA
Kako kažu hrvatski kritičari ovog zakona, ovom je zakonskom intervencijom na koju hrvatska diplomatija i politika nije reagovala pune tri sedmice stavljena tačka na ''i'' na "višedecenijska službena srpska prisvajanja dubrovačke književnosti putem brojnih publikacija, knjiga, istupa, ali i izdanja Matice srpske u kojima su objavljivani stari dubrovački pesnici i pisci", prenosi portal Večernji.hr.
Oni podsećaju da je pre dve godine u biblioteci "Deset vekova srpske književnosti" svoju knjigu tako dobio čak i dramatičar svetskog ranga Marin Držić, dodajući da su srpski mediji izlazak Držićeve knjige dočekali trijumfalnim rečima "kompletni Držić konačno na ćirilici". A koju godinu pre svoje je izdanje u istoj "nacionalno snažno obojenoj biblioteci" dobio i hrvatski renesansni pesnik Ivan Gundulić.
"I nikome ništa", konstatuju hrvatski kritičari, a uvređena hrvatska ministarka kulture i medija Nina Obuljen Koržinek u Dnevniku HRT-a pozvala je Srbiju da odustane od posezanja za hrvatskom teritorijom i kulturnom baštinom i donošenje Zakona o kulturnom nasleđu koji svojata dubrovačku književnost nazvala je skandaloznim.
Hrvatska javnost očekuje i diplomatsku reakciju svoje države a snažne osude srpskog zakona dolaze i iz Dubrovnika, gde je dubrovačko-neretvanski župan Nikola Dobroslavić izjavio da je ovim zakonom uvređen Dubrovnik te istakao da se njime potvrđuje "velikosrpski projekat koji očito nije zamro ni kod aktualne vlasti u Srbiji".
Kako objašnjava predsednik Matice srpske prof. dr Dragan Stanić, ukoliko želimo jasnije da sagledamo prirodu starog Dubrovnika i njegovih književnih i kulturnih specifičnosti, bilo bi preko potrebno da poslušamo kakva su pouzdana naučna saznanja do kojih su istoriografi došli, te kako su sami Dubrovčani videli sebe i svoje odnose sa Srbima i Hrvatima.
- Samo na temelju takvih, nespornih saznanja trebalo bi da gradimo našu sliku čitave problematike o kojoj govorimo, pa i da gradimo mogući dogovor i bolje međusobno razumevanje, a time i bolju budućnost oba naroda - srpskog i hrvatskog - kaže on.
- Na osnovu svega rečenog, sasvim biva očigledno to da su Dubrovčani sami sebe videli kao nosioce slovenskog identiteta, pa nisu sebe smatrali ni Srbima (sa kojima su bili etnički i jezički, ekonomski i politički, životno i komunikacijski povezani) ni Hrvatima (sa kojima su bili povezani katoličanstvom i tipom kulture čije su obrasce zajednički preuzimali iz Italije) - poručuje Stanić.
- Negujući svest o slovenskom etničkom supstratu, oni su, dakle, narodnosno bili prilično neutralni; tačnije, sebe su definisali kao Slovene katolike, a naročito su insistirali na svojoj posebnosti smatrajući se prosto Dubrovčanima. Stoga je njihova prvenstvena namera da izgrade svoju egzistencijalnu, društvenu i političku posebnost, a da obrasce italijanske kulture neguju u formi potpuno prilagođenoj njihovom dubrovačkom, pa i šire posmatrano slovenskom ambijentu - ističe Stanić.
Taj njihov, kako kaže Stanić, dubrovački slovenski ambijent je etnički, jezički, ekonomski, politički i društveno bio sasvim blizak Srbima, a verski, književnopoetički i kulturalno blizak onim Hrvatima koji se, rasuti po dalmatinskim, defakto italijanskim gradovima, bore i za nekakav obrazac narodne, hrvatske kulture.
- Stari Dubrovčani, dakle, svojim slovenstvom sebe nisu smatrali ni Srbima ni Hrvatima, a objedinjavali su i srpstvo i hrvatstvo, jer su za njih oba etnička činioca bila prihvatljiva kao izraz duha slovenskih 'našijenaca'. Istovremeno, stari Dubrovčani su imali visoko razvijenu svest o sopstvenoj posebnosti: oni su Dubrovčani, tj. etnička mešavina romansko-grčkog stanovništva i Slovena mahom srpskog porekla, ekonomski, politički i sudbinski povezani sa Srbima, ali katoličanstvom, zapadnim književnim obrascima i katoličkim tipom kulture jasno odeljeni od njih - dodaje.
On ističe i da bi dubrovačku književnost trebalo posmatrati kao zajedničko nasleđe Srba i Hrvata.
- Na nivou kulturnog identiteta stari Dubrovčani razvijaju poseban sistem afiniteta prema italijanskim modelima razvoja kulture, a u tom kontekstu su uvažavali i hrvatske kulturne stvaraoce i delatnike, te njihove slutnje i čežnje. Ukoliko istinski razumemo duh starog Dubrovnika i ukoliko uvažavamo njihovu autentičnost i specifičnost, te ukoliko ne pokušavamo u potpunosti da prekrojimo i falsifikujemo njegovu stvarnost, onda bi najtačnije, najargumentovanije i najpravednije bilo stari Dubrovnik i njegovu književnost smatrati zajedničkim nasleđem Srba i Hrvata - smatra Stanić.
On naglašava da bi se u pokušajima da se na valjan, argumentovan i nacionalističkih ostrašćenosti lišen način reši pitanje statusa staroga Dubrovnika, neophodno je poći od navedenih, proverenih naučnih saznanja.
On kaže da se na primedbu da srpski istoričari književnosti i antologičari "prisvajaju književno stvaralaštvo Dubrovačke republike", te da se bave hrvatskim piscima kada izučavaju književnost staroga Dubrovnika, ispostavlja jasan i nedvosmislen odgovor da to nije samo hrvatska nego je i srpska književnost. Osnova za takav odgovor sadržana je u činjenici da postoje i srpski i hrvatski činioci svekolikog etničkog, jezičkog i književnog identiteta starog Dubrovnika, pa je zbog te mešavine najtačnije konstatovati da ovaj književnoistorijski fenomen pripada obema nacionalnim književnostima.
- Pritom bi svaki pripadnik srpske kulture trebalo da uvaži činjenicu da je stari Dubrovnik važan "čimbenik" za Hrvate i njihov doživljaj sopstvenog kulturnog i književnog identiteta, ali bi i svaki pripadnik hrvatske kulture morao shvatiti da su stari Dubrovnik i stari Dubrovčani isto tako važni 'čimbenici' za Srbe i za njihovo shvatanje etničkog, jezičkog i književnog identiteta - ocenjuje Stanić.
