Kako je počeo rat u Jemenu, ko se sukobio i zašto? Pustinja i morski put okovani planinama i krvlju

Jedna od najsiromašnijih i najnasilnijih država na Bliskom Istoku – Jemen ima i stratešku važnost za regionalne zemlje i za svetske najopasnije terorističke grupe, a u njemu je počeo rat kada je Saudijska Arabija započela vojnu intervenciju protiv pobunjenih Huta.

Huti udarili SNAŽNO na sever Jemena! Hadijeve snage i Saudijci pretrpeli žestoke gubitke! (MAPA)

Razbili su ih! Ruski avioni Tu-95MS gađali NEVIDLJIVIM raketama džihadiste IS u Siriji! (FOTO)

Velike sile su, kao i uvek, podeljenog mišljenja oko vojne intervencije u Jemenu. Zapadne zemlje podržavaju takvu odluku dok se Rusija i Iran protive bombardovanju.

Teritorija koja leži unutar granice Jemena je jedna od najstarijih kolevki civilizacije na Bliskom istoku. Zemlja je bila jedna od najplodnijih na Arapskom poluostrvu, u vreme kada su kiše padale češće zbog visokih planina. Ali, zbog pada prirodnih resursa, uključujući i naftu, Jemen i njeno stanovništvo su danas veoma siromašni.

Na severu zemlje nalazi se pustinja, duž granice sa Saudijskom Arabijom. Obalu na jugu čine ravnice i pustinje, a istok i zapad zemlje su okovani planinama. Obradivog zemljišta je veoma malo, a šume čine tek oko 4 odsto ukupne teritorije.

Ipak, država poseduje bitan strateški položaj na vrhu jugozapadne Arabije. Nalazi se uz glavni morski put koji vodi od Evrope do Azije, u blizini naprometnije linije pomorskog transporta.

Milioni barela nafte prođu svakodnevno u oba smera, ka Mediteranu kroz Suecki kanal i iz rafinerija nafte u Saudijskoj Arabiji ka tržištu Azije. Jemenska luka Aden je bila jedna od najprometnijih na svetu u dvadesetom veku.

Istorija Jemena

Današnji Jemen oblikovan je tokom procesa ujedinjenja severnog i južnog dela zemlje koji je trajao od maja 1988. preko potpisivanja ugovora o ujedinjenju novembra 1989. čiji su potpisnici bili Ali Abdulah Saleh predsednik Severnog Jemena, i Ali Salim al-Bidh

I posle ujedinjenja zemlje, maja 1990, duboka podvojenost negdašnjeg Severnog i Južnog Jemena nije prevaziđena. Teritorijalni razmeštaj dve islamske grupacije znatnim delom odgovara nekadašnjoj podeli na severeni u južni deo zemlje, zapravo više je reč o severozapadu i jugoistoku.

Izvan jemenskih velikih gradova, postoji niz plemenskih oblasti koji imaju svoju samoupravu. Sa velikim brojem civila koji poseduju oružje, veruje se da ga ima više od broja građana, lokalne plemenske milicije često potiskuju nacionalnu vojsku i primenjuju svoje zakone na osnovu tradicije a ne na osnovu ustava države.

Istorijski, Severni Jemen (Sana), koji je uspeo da sačuva suverenost i da nikada ne postane posed neke evropske sile, bio je šiitska monarhija. Južni Jemen (Aden) međutim bio je britanska teritorija, čiju je sudbinu vekovima određivao izuzetan strateški položaj na ruti koja je povezivala britansku Indiju s metropolom.

Huti

Huti predstavljaju ogranak Zeida, ogranak šiitskog islama sa krajnjeg severa Jemena, blizu granice sa Saudijskom Arabijom. Njihov vođa, Husein Badredin al-Huti optužen je od strane vlade za organizovanje pobune, uključujući nasilne anti-izraelske i anti-američke demonstracije 2004. godine. Režim je naredio potragu za njim, što je rezultiralo hapšenjem stotina ljudi i smrt lidera, koji je sa desetinom svojih pristalica ubijen.

Od tada, Huti se aktivno bore sa centralnom vlašću tražeći veći politički uticaj i optužujući vladu za povezivanje sa Saudijskom Arabijom zanemarivajući nacionalni razvoj i potrebe tradicionalnog plemena Zeidi.

Predsednik Abd Rabu Mansur Al-Hadi tvrdi da hute podržava Hezbolah – libanska šiitska milicija, dok zapadni zvaničnici veruju da ih Iran finansijski podržava kako bi mogao da kontroliše jemenski deo Crvenog mora. Huti su odbili sve ove navode.

Ujedninjena Al Kaida i rađanje Islamske države

Od 2009. godine, Jemen je operaciona baza militanta Al Kaide. Nakon što su jemenski i saudijski ogranci Al Kaide ujedinili da bi formirali Al Kaidu Arapskog poluostrva, grupa je postala jedna od najvećih izvoznika terorizma, a SAD ih smatra najopasnijom od svih terorističkih organizacija. Porodica Osame Bin Ladena je živela u južnom Jemenu pre nego što su emigrirali u Saudijsku Arabiju.

Amerikanci su podržavali borbe Jemena protiv Al Kaide i od 2007. godine su dali preko 500 miliona dolara vojne pomoći. Ideologija ovog ogranka se zasniva na radikalnom sunitskom islamu i neprijateljski je nastrojena prema hutima, koji su u ratu s njima.

Pošto se nekoliko snaga bore u zemlji, uključujući i zvanične vlasti, jemenski haos je postao podno tlo za ekstremizam. Ekstremističke grupe grupe povezane sa Islamskom državom sada operišu u Jemenu, sprovodeći borbe protiv vojske i civila.

Vesti iz Sirije i Iraka možete pročitati OVDE.