Od velike važnosti za čitav srpski narod: Zbog ove institucije Novi Sad je dobio naziv Srpska Atina

Svako ko je ikada posetio Novi Sad nije mogao da ne primeti jednu od važnijih kulturnih institucija za čitav srpski narod. U pitanju nasjtarija srpska književna, kulturna i naučna institucija zadužena za promovisanje srpske kulture u Evropi. Reč je o Matici srpskoj.

VELIKI DOBROTVOR I GRADITELJ: Zahvaljujući ovom čoveku, Novi Sad je postao stecište modernizma

Albert Ajnštajn je upisan na spisak znamenitih Novosađana, a evo i zbog čega

Osnova je 1826. godine u Pešti, u vreme oslobađanja Srbije od viševekovne turske vlasti i jačanja svesti o potrebi da se srpski narod u punoj meri uključi u savremene evropske tokove, uz očuvanje nacionalnog i kulturnog identiteta. Njeno delovanje je od samog početka bilo usmereno na predstavljanje srpske kulture u Evropi, a sa druge strane na prosvećivanje naroda. U tom cilju razvijena je bogata izdavačka delatnost. Osnovu je činio čuveni Letopis, pokrenut 1824. godine. Kasnije su nastale brojne edicije, a među njima i jedna sa naglašenom prosvetiteljskom ulogom koja je nosila naziv "Knjige za narod".

Od četrdesetih godina XIX veka stvarani su uslovi za bavljenje naukom. Tada je formirana biblioteka sa književnim fondovima iz različitih naučnih oblasti i zbirka rukopisa.

Matica srpska je 1864. godine preseljena iz peštanskog Tekelijanuma u novosadski Platoneum. Novi Sad je od tada poznat kao Srpska Atina. 

Grad je dobio taj naziv jer se smatralo da su se oko Matice srpske okupljali najobrazovaniji i najmudriji ljudi. Ta veza je kasnije postala još naglašenija. Matica srpska je postala simbol građanskog društva, visoke kulture, prosvetiteljstva i dobročinstva. 

Njeni osnivači, kao i prvi priložnici, živeli su u različitim sredinama, od Beča do Temišvara i od Dubrovnika do Pešte. Pripadali su različitim društvenim slojevima. Dobrotvori i članovi Matice srpske su bili vladar Srbije Miloš Obrenović i njegov brat Jevrem, plemić Sava Popović Tekelija, vladar Crne Gore Petar II Petrović Njegoš, pripadnici kraljevske porodice Karađorđević, Mihajlo Pupin, kao i manje znani građani koji su svojim prilozima podržavali prosvetiteljsku misiju Matice srpske.

Zahvlajujući širokoj podršci iz naroda, Matica je jedno vreme bila najbogatija zadužbinska ustanova u Ugarskoj. Iz njenih fondova su finansirani kapitalni projekti od značaja za standardizaciju srpskog jezika i za razvoj različitih naučnih disciplina. Matica srpska se starala o školovanju darovitih đaka i studenata, a time i o stvaranju srpske intelektualne elite.

Matica srpska je bila uzor mnogim narodima. Po ugledu na nju osnovane su i mnoge druge (Matica češka 1831. godine; Matica ilirska 1842.)

Danas Matica srpska sarađuje sa mnogim institucijama i pojedincima iz svih krajeva sveta.

U Galeriji Matice srpske, na novosadskom Trgu galerija, koja raspolaže impresivnim fondom od oko 7.000 umetničkih dela, posetioci mogu videti stalnu postavku koja ilustruje razvoj srpske umetnosti od XVI do XXI veka. Osim toga, Galerija organizuje izložbe u saradnji sa drugim muzejima i institucijama kulture u zemlji i inostranstvu.

U okviru rada sa publikom, osim popularnih tumačenja stalne postavke Galerija organizuje stručna predavanja, promocije knjiga, koncerte, projekcije filmova i drugo, a što je najvažnije, celokupan program je besplatan.