SVETINJA kojoj se DIVI celi svet! Sutra je praznik arhangela Gavrila - A ovo su činjenice o fresci Belog Anđela iz Mileševe koje verovatno niste znali

Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici sutra proslavljaju praznik Sabora arhangela Gavrila.

Arhangel Gavrilo je živa bestelesna sila i jedan od sedmorice serafima najbližih Božjem prestolu. Učestvovao je u Božijem stvaranju sveta i u borbi protiv "palih" anđela, predvođenih samim zlom, satanom. Arhagel Gavrilo je svedočanstvo o početku nastajanja Božje tvorevine preneo proroku Mojsiju javivši mu se u pustinji i poučivši ga kako da napiše knjigu Postanja. Slavi se kao anđeo Blagovesnik zadužen za radosne ili blage vesti.

Manastir Mileševa je dom nadaleko poznate freske Beli Anđeo, na kojoj je prikazan arhangel Gavrilo.

Smešten na reci Mileševici u Prijepolju, beo kao pahulja u decembarskoj noći, manastir Mileševa predstavlja jedno od najznačajnijih dela arhitekture u srednjovekovnoj Srbiji. Ova zadužbina kralja Stefana Vladislava je izgrađena tokom prve polovine 13. veka u raškom stilu.

Interesantno je da je – pored toga što je sahranjen – ktitor i kralj Stefan Vladislav, u jednom trenutku dozidao spoljašnju pripratu i u nju položio kosti svog strica Svetog Save. On je ovde počivao sve do 1594. godine, kada su Turci rešili da ih odnesu na Vračar i tamo spale. Međutim, detalj ili činjenica po kom se ovaj manastir ističe najviše jeste jedna od njegovih fresaka, po imenu “Beli anđeo”.

Četiristo godina skrivena

Rad nepoznatog autora pripada delu kompozicije “Mirosnice na Hristovom grobu” u crkvi Vaznesenja Hristovog. Pored toga što je jedna od najpoznatijih u Srbiji, ona se svrstava i u red najvećih ostvarenja evropskog slikarstva poznog srednjeg veka – sa arhangelom Gavrilom raširenih krila, dok sedi obučen u belom hitonu na velikom kamenu i ženama prstom pokazuje ka Hristovom grobu tj. mestu vaskrsnuća.

Kako je ovde predstavljen kao glasnik Hristovog vaskresnja u koje veruju hrišćanski vernici, freska je postala sinonim za nadu, spasenje i čuda uopšte. Ono što je takođe neobično, a vezano za ovu fresku jeste da je Beli anđeo naslikan tako da posetioce iz bilo kog ugla gleda direktno u oči.

Malo poznata činjenica je i da je ona od 16. pa sve do 20. veka bila skrivena od očiju, tako što je preko nje naslikana druga freska. Beli anđeo je svoje lice pokazao prilikom restauracije manastira i od tada ne prestaje da intrigira javnost svojim skladom koji asocira na mir i razumevanje. S tim u vezi je 1963. godine postao deo kadrova koji je obeležio prvi satelitski prenos signala Telstar između Evrope i Amerike.

Ali i da je engleski arheolog i novinar ser Artur Evans krajem 19. veka tvrdio kako ništa što su renesansni majstori stvorili ne može da se poredi sa lepotom Belog Anđela iz Mileševe. Dok je francuska istoričarka Tanja Velmans, vek kasnije, tvrdila da je renesansna umetnost počela da se razvija u Mileševi.

Običaji za ovaj praznik

Devojke ne valja da uzimaju ručne radove u ruke, da šiju i pletu. Ali u narodu je ostalo ustaljeno verovanje da je ovo najbolji dan za novi početak.

Svetom arhangelu Gavrilu je dobro da se mole nerotkinje, jer se veruje da on donosi "blage" i lepe vesti.

Arhangel Gavrilo javio se Joakimu i Ani i najavio rođenje Presvete Bogorodice Marije, a potom i Presvetoj Bogorodici Mariji sa vešću da će roditi Sina, spasitelja ljudskog roda, Gospoda Isusa Hrista.

U narodu je sutrašnji praznik poznat i kao letnji Aranđelovdan za koji se vezuju mnogobrojni običaji, prema kojima se vernicima tog dana zabranjuje skoro svaki rad.