VRANJE: Grad meraka i sevdaha (FOTO)

Sedište Pčinjskog okruga, grad Vranje nalazi se na jugu Srbije okružen planinama Pljačkovicom, Krstilovicom i Pržarom. Smešten je u Vranjskoj kotlini kroz koju protiče Vranjska reka koja se uliva u Južnu Moravu. Predstavlja ekonomski, kulturni i politički centar Pčinjskog okruga. 

Vranje je grad sa dugom istorijom. U sastav srpske države ušao je 1207. godine, a 1455. godine osvojili su ga Turci koji su se ovde najduže zadržali. Grad je oslobođen od Turaka 1878. godine. 

U gradu sa nešto više od 100.000 stanovnika oseća se duh prošlih vremena. Bogata kultura grada svedoči o vekovima dugoj istoriji i životu Vranjanaca.

Pored priča najstarijih žitelja tu su i istorijski spomenici koji su opevani u delima Bore Stankovića, najpoznatijeg pisca iz Vranja. Pored stare muzej-kuće pomenutog pisca, Pašinog konaka i Haremluka ne treba zaboraviti Hamam, staru česmu Đerenku, Markovo kale.

Muzej kuća Bore Stankovića nalazi se nedaleko od samog centra garada u Baba Zlatinoj ulici postavljenoj kaldrmom. Kuća je sagrađena 1850. godine a 1967. godine je postala muzej. Po ulasku u kuću imate utisak da ste zakoračili u 19. vek. U kući se nalazi stari nameštaj koji dugo godina nije u upotrebi, posuđe, slike Borine porodice kao i slike sa predstava u kojima su izvođena njegova dela, stari ćilimi, vaze i drugi ukrasi. Posetioci ovde mogu da kupe razglednice kao i knjige Bore Stankovića. 

Uopšte, ceo grad je inspirisan Borinim delima pa u samom centru još uvek radi poslastičarnica "Koštana", kafana "Sevdah" i prodavnica obuće "Čika Mitke". 

Pašin konak i Haremluk predstavljaju zgrade selamluka za muškarce i haremluka za žene u koji je ulaz bio dozvoljen samo paši. Sagrađeni su 1765. godine i danas se koriste kao zgrade Narodnog muzeja i elitni restoran u kome se služe stara jela u ambijentu koji podseća 19. vek. Predstavljaju nezaobilaznu tačku pri poseti Vranja.

Malo dalje od centra nalazi se još jedan spomenik koji svedoči o turskoj vladavini i njihovoj arhitekturi na našim prostorima- Hamam. Staro tursko kupatilo je sagrađeno oko 1690. godine i od pre nekoliko godina je dostupan za posetioce. U Hamamu su izloženi eksponati sa iskopina u okolini Vranja.

U Vranju svi znaju legende vezane za česmu Đerenku i Beli most (poznatiji kao Most ljubavi).

Legenda kaže da su turci podigli česmu Đerenku u čast čuvenog Đerzelezakoji je bio nesrećno zaljubljen u crnooku Srpkinju. Đerzelez je imao običaj da devojku krišom gleda kada je na česmi punila krčak i umivala se. Njegova ljubav bila je velika i tajna. 

Još jedna legenda o nesrećnoj ljubavi vezana je za Beli most, kako ga Vranjanci zovu ili Most ljubavi, kako je poznat u literaturi. Naime, priča se da su paši koji je živeo u blizini proročice rekle da će mu ćerka jedinica Ajša umreti nasilnom smrću. On je nedaleko od mesta gde se danas nalazi most podigao beli dvor i zatvorio je unutra. Imala je samo jedan mali prozor kroz koji je gledala napolje pa je tako svaki dan viđala pastira Stojana kako tera ovce preko reke i zaljubila se u njega.

Nekako je uspela da pobegne iz dvora i sastane se sa Stojanom, ali ih je paša iznenadio. Kada je izvadio pušku da ubije Stojana, Ajša se bacila ispred njega i tako je poginula. Tada je Stojan izvukao nož i sebi prerezao vrat. Paša je onda uredio da se tu podigne most sa natpisom: "Proklet neka je onaj koji razdvoji one koje je ljubav spojila". Most kao i natpis na arapskom jeziku i dan danas se nalaze u ovom starom delu Vranja. Nedaleko od mosta nalazi se crkva Svete Petke poznata kao "Krstata džamija". Ova stara srednjevekovna crkva pretvorena je u džamiju za vreme vladavine Turaka. Posle oslobođenja ponovo je pretvorena u pravoslavnu crkvu. Od prvobitne građevine ostao je samo jedan zid.

Markovo kale je tvrđava koja predstavlja srednjevekovni spomenik i nalazi se 4,5 kilometara od Vranja. Tvrđava je izgrađena u 13. veku i danas je u ruševinama. Po nekim pričama ovo je bio grad Kraljevića Marka dok drugi tvrde da se grad zvao Golubinje, a spominje se u 14. i 15. veku.