BEOGRAD DANAS: Duhovno, kulturno i istorijsko blago Srbije - Saborna crkva Svetog arhanđela Mihaila
Gde je i šta predstavlja Beograd danas? Švajcarski arhitekta Le Korbizije je jednom prilikom izjavio: “Beograd je najružniji grad na svetu, na najlepšem mestu na svetu.”. Slažemo se sa delom o najlepšem mestu na svetu, a u okviru projekta “Beograd danas”, daćemo sve od sebe da demantujemo prvi segment Le Korbizijeove tvrdnje i istaknemo koliko je diverzitet, koji je obeležio bogatu istoriju našeg glavnog grada, važan i koliko se zapravo lepote krije u šarenilu stilova, epoha i kultura, koje su strujale gradom kroz njegovu hiljadugodišnju prošlost.
Na raskršću ulica kneza Sime Markovića i kralja Petra u Beogradu, ponosno stoji Saborna crkva Svetog arhanđela Mihaila. Njena prisutnost, ne samo kao arhitektonskog remek-dela već i kao svedoka burne srpske istorije, čini je dragocenim spomenikom od izuzetnog kulturnog značaja. Godine 1979, zvanično je proglašena spomenikom kulture od izuzetnog značaja, a razlozi za takvo priznanje su brojni.
ŠABAČKA CRKVA SVETIH APOSTOLA PETRA I PAVLA: Bogomolja, utočište i simbol stradanja srpskoga naroda
Nesvakidašnja oaza tradicije, istorije i ljubaznosti - Selo Vrmdža kod Sokobanje
FELIX ROMULIJANA: Mesto gde se ujedinjuje istorija i dvorska arhitektura
Arhitektura crkve, njeni umetnički elementi i bogatstvo unutar njenih zidova zajedno čine ovu građevinu jedinstvenim spomenikom kulture. Međutim, Saborna crkva nije samo arhitektonsko i umetničko čudo, već i čuvar srpske istorije. Njena istorija duboko je ukorenjena u razvoju Beograda u prvoj polovini 19. veka. Kao centralno mesto oko kojeg se formirao grad, crkva je postala ne samo verski, već i kulturni i upravni centar.
U vreme kada su se oblikovale nove društvene i političke prilike u Srbiji, Saborna crkva je igrala ključnu ulogu u borbi za oslobođenje od vekovnog turskog ropstva. Njena izgradnja započeta je 1837. godine, a osvećenje temelja bilo je spektakularan događaj 1837. godine, prisustvovali su mu brojni ugledni građani tog vremena, uključujući i kneginju Ljubicu i naslednike Milana i Mihaila.
Izgled stare crkve, posvećene Svetim Arhistratizima, opisao je protestantski sveštenik i putopisac Stefan Gerlah u svojim zapisima iz perioda kada je Beograd bio pod austrijskom vlašću od 1717. do 1739. godine. Stara crkva, iako prostrana, nije mogla da primi sve hrišćane Beograda.
Gradnja nove Saborne crkve predstavljala je monumentalno dostignuće. Počela je 1837. godine i završena je za tri godine. Osvećenje gotove crkve dogodilo se na dan slave hrama, Svetog arhanđela Mihaila, 8. novembra 1845. godine. Za izgradnju crkve zaslužni su majstori iz Pančeva, koji su sledili projekt Friedricha Adama Kverfelda. Crkva je sagrađena na uzvišenom mestu, što joj daje dominantan položaj u Beogradu.
Unutrašnjost crkve krije bogatstvo umetničkih dela. Dimitrije Avramović, jedan od najznačajnijih srpskih slikara 19. veka, bio je odgovoran za ikone na ikonostasu, pevnicama, prestolima i amvonu. Ikone na ikonostasu i zidovima crkve svedoče o Avramovićevom talentu i uticaju bečke umetničke Akademije i nazaranskih stilova u crkvenom slikarstvu.
Nakon rekonstrukcije u periodu od 1934. do 1937. godine, Saborna crkva dobila je svoj današnji izgled, dostojan poređenja sa novom zgradom Patrijaršije. Prva liturgija nakon obnove održana je 20. novembra 1937. godine.
Osim svoje kulturne i istorijske vrednosti, Saborna crkva je i mesto gde su sačuvane mošti značajnih ličnosti iz srpske istorije. Tu se nalaze mošti Svetog i pravednog kneza Stefana Štiljanovića, dela moštiju Svetog kneza Lazara, kao i čestice moštiju Svetog Jovana Šangajskog i Sanfranciskanskog. U Sabornoj crkvi su sahranjeni knez Miloš Obrenović, knez Mihailo Obrenović, mitropoliti Mihailo i Inokentije, patrijarsi Gavrilo i Vikentije. Dositej Obradović i Vuk Stefanović Karadžić takođe počivaju u zemlji ovoga zdanja, samo što se njihovi grobovi nalaze u porti crkve, ispred glavnog portala.
Saborna crkva, svojim vrednostima, istorijskim značajem i umetničkim blagom, predstavlja neprocenjivo kulturno nasleđe koje Beograd i Srbija neguju i čuvaju s posebnom pažnjom.
Projekat je finansiran iz budžeta Grada Beograda. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
