BEOGRAD DANAS: Bajrakli džamija - Arhitektonski dragulj koji svedoči o bogatstvu islamske kulture u glavnom gradu Srbije
Gde je i šta predstavlja Beograd danas? Švajcarski arhitekta Le Korbizije je jednom prilikom izjavio: “Beograd je najružniji grad na svetu, na najlepšem mestu na svetu.”. Slažemo se sa delom o najlepšem mestu na svetu, a u okviru projekta “Beograd danas”, daćemo sve od sebe da demantujemo prvi segment Le Korbizijeove tvrdnje i istaknemo koliko je diverzitet, koji je obeležio bogatu istoriju našeg glavnog grada, važan i koliko se zapravo lepote krije u šarenilu stilova, epoha i kultura, koje su strujale gradom kroz njegovu hiljadugodišnju prošlost.
Beograd je prestonica Republike Srbije koju krase mnoge bitne istorijske i kulturne građevine. Jedna od njih je Bajrakli džamija.
BEOGRAD DANAS: Pet najzanimljivijih pozorišta u Beogradu - Kulturni biseri sa širokim spektrom umetničkih izraza
BEOGRAD DANAS: Ponosni čuvar Srbije i kulturno-istorijsko jezgro Beograda - Kalemegdan, Crkva Ružica i Pobednik
BEOGRAD DANAS: Tašmajdanski park - zelena oaza i svedok srpske istorije usred Beograda
Bajrakli džamija je istorijski značajna građevina koja se nalazi u Beogradu. Podignuta je oko 1575. godine kao jedna od 273 džamije i mesdžida koje su postojale u tursko doba u Beogradu.
Početno je nosila ime Čohadži-džamija po zadužbinaru Hadži-Aliji, trgovcu čohom. U vreme austrijske vladavine, između 1717. i 1739. godine, pretvorena je u katoličku crkvu i tada je srušen veliki broj beogradskih džamija. Međutim, sa povratkom Turaka 1741. godine, ponovo je postala džamija.
Godine 1741., Husein-beg, ćehaja glavnog turskog zapovednika Ali-paše, obnovio je džamiju, pa je neko vreme nosila ime Husein-begova ili Husein-ćehajina džamija. Kasnije, krajem 18. veka, dobila je naziv Bajrakli-džamija po barjaku koji se na njoj isticao kao znak za istovremeni početak molitve u svim džamijama.
Od nekadašnjih više stotina islamskih bogomolja u Beogradu, današnja Bajrakli džamija je jedina koja je sačuvana i aktivna. Nalazi se u ulici Gospodar Jevremovoj 11, a u njenoj blizini se nalazi i medresa - verska srednja škola. Ukazom kneza Mihaila Obrenovića iz 1868. godine, džamija je obnovljena i predviđena za obavljanje muslimanskih verskih obreda. Knez Mihailo Obrenović je takođe obnovio dvorišnu zgradu koja se nalazila uz džamiju.
Bajrakli džamija je obnavljana u različitim periodima, uključujući period između dva svetska rata i nakon Drugog svetskog rata. Nakon oštećenja koja su nastala 2004. godine, izvedeni su radovi na sanaciji i restauraciji kamene fasade.
Danas, Bajrakli džamija je važan istorijski objekat u Beogradu i jedina aktivna džamija u gradu.
Bajrakli džamija: Dragulj islamske arhitekture u Beogradu
Bajrakli džamija predstavlja primer islamske arhitekture koja se datira u period oko 1575. godine. Ona pripada tipu jednoprostorne građevine kvadratne osnove sa kupolom i minaretom. Celokupna džamijska struktura izvedena je od kamena, a mestimično su korišćeni i kamen i opeka. Glavni karakteristični element je masivni zidovski aparat, a otvori za svetlost i vazduh su vrlo skromni.
Osnovna forma džamije je kubična sa kruglom kupolom koju podupiru istočnjački potkupolni lukovi i niše, poznate kao trompe, sa jednostavnom dekoracijom u obliku konzola. Osobenost je neujednačen broj prozorskih otvora na fasadama. Svaka strana tambura kupole ima po jedan prozor, a unutrašnjost karakterišu karakteristični orijentalni prelomljeni lukovi.
Minaret, koji se nalazi na spoljnoj severozapadnoj strani, predstavlja usku kulu sa kupastim krovom, opkruženu kruglom terasom na vrhu. Sa terase mujezin, pozivač na molitvu, obavlja svoj poziv vernicima.
Unutrašnja dekoracija je skromna. Zidovi nisu omalterisani, a imaju plitke profilacije. Retki stilizovani floralni i geometrizovani motivi, kao i kaligrafski natpisi stihova iz Kurana, čine džamiju unutrašnje svetomesto. Imena prvih kalifa, kako i božjih veličanstvenih osobina, ispisana su arapskim pismom na rezbarenim pločama.
U dvorištu džamije nalaze se česma za obredno umivanje i verska škola, poznata kao medresa, sa bibliotekom. Iako se džamija nalazi u ambijentu stambenih zgrada, njena istorijska i kulturna važnost je neosporna.
S obzirom na njenu starinu, retkost i održanost izvorne namene, kao i značaj za predstavljanje islamske kulture u Beogradu, džamija je stavljena pod zaštitu države kao spomenik kulture još 1946. godine. Kasnije, 1979. godine, proglašena je za kulturno dobro od velikog značaja.
