GRAĐEVINSKO ČUDO SRBIJE: Da li ste znali da je Hala jedan Beogradskog sajma najveća na svetu ovog tipa? Kupola na pojedinim mestima debljine tanje od ljuske jajeta!
Hala 1 Beogradskog sajma, jedno od najprepoznatljivijih arhitektonskih ostvarenja u srpskoj prestonici, predstavlja simbol istorijskog i kulturnog značaja. Sagrađena je 1957. godine kao deo šireg kompleksa Beogradskog sajma, koji je osnovan 1957. godine, Hala 1 se brzo etablirala kao ključna lokacija za različite manifestacije, uključujući sajmove, izložbe i koncerte.
Dame i gospoda iz cele zemlje i šire, okupili su se tog 11.septembra davne 1937.godine na otvaranju prvog Beogradskog sajma. Bilo je to mesto prestiža u tom momentu, jedno pravo građevinsko čudo. Glavni privrednici i predstavnici Evrope i Jugoslavije su se našli tu, u istom momentu, istim povdom. Nažalost dolazi Drugi svetski rat, a u njemu bombardovanje svih paviljona, osim centralne hale koja je služila kao zatvorska bolnica.
Novi sajam je nakon rata izgrađen na desnoj obali Save, zbog lepog pristupa reci i zbog blizine još nekih industrijskih objekata.
Neki od domaćih istoričara smatraju da je sajamski kompleks bitan u celini, i da bi sve hale sa istom važnšću i vrednošću trebalo tretirati, i nipoštio ih ne ne treba rušiti. Ali, svakome ko je barem jednom prošao pored Sajma, jedna hala ostavila je sigurno poseban utisak, a to je Hala 1 Beogradskog sajma.
Istorijat Hale 1
Sagrađena u periodu posle Drugog svetskog rata , kada je Jugoslavija prolazila kroz fazu rekonstrukcije i modernizacije, ona je zamišljena kao moderan izložbeni prostor koji će odražavati napredak i ambicije nove socijalističke države. Ova hala je deo šireg plana za modernizaciju sajamskog kompleksa koji je uključivao brojne druge hale i infrastrukturu.
Specifičnost arhitekture
Hala je građena po projektu tima u kojem su bili arhitekta Milorad Pantović građevinski inženjeri Branko Žeželj i Milan Krstić.
Arhitektura je odraz svog vremena, karakteristična za arhitektonske stilove iz sredine 20. veka. Dizajnirana je u stilu koji je obuhvatao elemente modernizma sa funkcionalnim i jednostavnim linijama. Zgrada je imala za cilj da kombinuje estetiku sa praktičnošću, omogućavajući fleksibilne prostore za različite vrste manifestacija. Kružnog je oblika i pokrivena je rebrastom kupolom.
Bila je „prekretnica u građevinarstvu" u bivšoj Jugoslaviji, jer se za izgradnju njene kupole sredinom 20. veka primenjivala nova složena tehnika prednapregnutog betona.
Sa svojim velikim otvorenim prostorom i visokom plafonima, Hala 1 je bila idealna za organizaciju velikih događaja. Njeno betonsko okruženje i prostrani interijeri doprinose njenoj funkcionalnosti, dok su stakleni prozori omogućavali prirodno osvetljenje koje je obogativalo unutrašnjost hale.
Ova hala je prepoznatljiva po svojoj montažnoj konstrukciji, što znači da je sagrađena korišćenjem modularnih elemenata koji se mogu brzo i efikasno sastaviti na licu mesta.
Da bi se kupola Hale 1 izgradila, izgrađen je prvo prsten, obmotan i učvršćen kablovima, a po sredini objekta postavljena je montirana skela, sa koje su majstori mogli da montiraju sve ostale delove.
Na kraju kada je sve montirano u testirano kako u pojedinim izvorima piše, čitavu armaturu su zalili specijalnom betonskom pastom, kako užad ne bi bila izložena koroziji.
Još par detalja...
-Kupola ima raspon od 109 metara i do 1965. godine je bila i najveća na svetu. Danas je najveća kupola napravljena od prednapregnutog betona na svetu.
-Ovde je održano Evropsko prvenstvo u košarci 1961. godine.
-Tokom 2020. godine, u jeku pandemije kovida-19, sajamske hale pretvorene su u privremenu bolnicu...
Hala 1 nije samo značajna zbog svoje arhitekture, već i zbog svog uticaja na društveni i ekonomski život Beograda. Njena funkcionalnost i značaj za grad i zemlju i dalje ostaju neporecivi, čineći je ključnim delom kulturnog i ekonomskog života.
U svakom pogledu, Hala 1 predstavlja most između prošlosti i sadašnjosti, simbolizujući duh jednog perioda i njegov uticaj na urbanistički i kulturni pejzaž Beograda.
