Obožavate je, ali ne znate priču o njoj - odakle vodi poreklo ŠOPSKA SALATA?

Šopska salata je prepoznatljivo jelo balkanske kuhinje koje se često smatra nacionalnim jelom različitih zemalja kao što su Bugarska, Severna Makedonija, Srbija, a ponekad čak i Turska i Grčka. Njena popularnost seže daleko izvan Balkanskog poluostrva, što potvrđuje i činjenica da je 2014. godine, na takmičenju koje je organizovao Evropski parlament, šopska salata proglašena za najpopularnije nacionalno jelo Evrope. 

U tom izboru, šopska salata osvojila je preko 20.000 glasova građana širom kontinenta, dok je, za poređenje, hladna supa od cvekle iz Litvanije zauzela drugo mesto sa 5.000 glasova.

Iako je šopska salata danas dobro poznata i cenjena dužinom skoro celog starog kontinenta, malo ljudi se pita po kome je ovaj osvežavajući dodatak jelima u vidu salate dobilo ime. Ovaj poznati recept, koji se sastoji od paradajza, krastavca, luka, paprike i sira, kao i pratećih začina, zapravo vuče korene od Šopa, etničke grupe koja je tokom srednjeg veka naseljavala centralne delove Balkanskog poluostrva.

Prema istraživanjima poznatog geografa i etnologa Jovana Cvijića, Šopi ili Šopovi su bili narod koji je živeo na prostoru današnje zapadne Bugarske, istočne Severne Makedonije, jugoistočne Srbije, kao i delovima današnje teritorije Grčke. Njihov dijalekat je krajem 19. veka bio most između srpskog i bugarskog jezika.

Feliks Kanic, u svojoj knjizi "Srbija, zemlja i stanovništvo od rimskog doba do kraja XIX veka", opisuje Šopove kao narod koji je naseljavao teritoriju od Ginca, balkanskog prevoja, do južno od Sofije. Šopi su se pretežno bavili stočarstvom i provodili leta na planinskim pašnjacima sa svojim ovcama, u svojim katunima ili bačijama. Njihova ishrana je bila bazirana na mlečnim proizvodima, posebno siru, što zapravo i može da objasni prisustvo sira kao ključnog sastojka u šopskoj salati.

Tokom turske okupacije, Šopi su se selili i mešali s drugim balkanskim narodima, uključujući Bugare, Srbe i Makedonce. Vremenom, većina Šopa je prihvatila identitet ovih naroda, iako još uvek postoje pojedinci koji čuvaju svoje korene i izjašnjavaju se kao Šopi. Danas se najveći broj Šopa nalazi u zapadnoj Bugarskoj, s centrom u Sofiji, dok je prema popisu iz 2022. godine, u Srbiji evidentirano 256 Šopa.

Šopska salata, iako danas najčešće prisvojena od strane Bugara, nosi svoje ime od ovog istorijskog naroda. Na jugu i jugoistoku Srbije, naročito u oblasti oko Bosilegrada, lokalno stanovništvo često tvrdi da je ova poznata salata upravo njihov specijalitet.

 Bilo kako bilo, šopska salata ostaje ukusni simbol bogatog kulturnog nasleđa Balkana, povezujući različite narode i kulinarske tradicije kroz vekove.

Za ovo osveženje potrebno vam je: 200 grama zelene paprike, 200 grama krastavaca, 200 grama paradajza, 2 glavice luka, 2 ljute papričice, 200 grama punomsanog sira, so, biber, ulje, sirće. 

Iseći i očistiti paprike, a zatim ih sa krastavcima i paradajzom iseći na četvrtaste komade srednje veličine. Luk iseckati što sitnije, a ljute papričice iseckati na kolutove. Dodati so i biber i promešati. Preliti uljem i sirćetom, a odozgo prekriti isitnjenim punomasnim sirom.