BEOGRAD DANAS: Beogradske skulpture - Otkrivanje kulturnih blistavila kroz istoriju
Gde je i šta predstavlja Beograd danas? Švajcarski arhitekta Le Korbizije je jednom prilikom izjavio: “Beograd je najružniji grad na svetu, na najlepšem mestu na svetu.”. Slažemo se sa delom o najlepšem mestu na svetu, a u okviru projekta “Beograd danas”, daćemo sve od sebe da demantujemo prvi segment Le Korbizijeove tvrdnje i istaknemo koliko je diverzitet, koji je obeležio bogatu istoriju našeg glavnog grada, važan i koliko se zapravo lepote krije u šarenilu stilova, epoha i kultura, koje su strujale gradom kroz njegovu hiljadugodišnju prošlost.
Beograd, kao nezaobilazna metropola, oduševljava posetioce bogatstvom kulturno-istorijskih spomenika. Svaki od njih predstavlja dragoceni deo gradskog nasleđa, svedočeći o raznolikoj istoriji i kulturnom identitetu ovog fascinantnog grada.
BEOGRAD DANAS: Dom najveličanstvenijih stvorenja na planeti i jedna od najlepših oaza mira u samom centru grada - Beo Zoo Vrt
BEOGRAD NA VODI projekat koji je postao simbol modernizacije i razvoja Srbije
BEOGRAD DANAS: Najnoviji biser infrastrukture i simbol volje i sloge srpskog naroda - Obilaznica oko Beograda
Spomenik knezu Mihailu: Izuzetno kulturno dobro na Trgu Republike u Beogradu
Spomenik knezu Mihailu u Beogradu, smešten na Trgu republike, datira iz 1882. godine i posvećen je knezu Mihailu Obrenoviću. Ovaj konjanički spomenik, delo italijanskog vajara Enrika Pacija, čini nepokretno kulturno dobro od izuzetnog značaja.
Knez Mihailo Obrenović bio je vladar Srbije u dva mandata, od 1839. do 1842. godine, a zatim ponovno od 1860. do 1868. godine. Osvajački je vladao tokom druge vladavine, oslobađajući ključne gradove od turske vlasti 1867. godine. Međutim, njegova vlast je okončana tragično atentatom u Košutnjaku 1868. godine.
Spomenik, postavljen prema modelu konja Vranca, poklonjenog knezu Mihailu, izliven je u Minhenu 1879. godine. Otkrivanje spomenika 1882. godine bilo je grandiozno i obeleženo proglasom Kraljevine Srbije, okupljajući najviše predstavnike države, crkve i vojske, uz prisustvo velikog broja građana.
Bronzana figura kneza Mihaila na konju simbolizuje oslobođenje Srbije od Turaka, a ispružena ruka ukazuje na još neoslobođene krajeve. Pijedestal spomenika obložen je mermernim pločama s reljefima i bronzanim pločama sa imenima oslobođenih gradova. Spomenik je postavljen na Trgu Republike, čime je ovaj prostor dobio značaj kao političko-estetski fokus grada.
Spomenik knezu Mihailu predstavlja monumentalno delo, ne samo u fizičkom smislu već i kao simbol istorijskih i umetničkih vrednosti. Ovaj spomenik, kao kulturno dobro od velikog značaja, čuva se i neguje kao deo bogate kulturne baštine Beograda.
Igrali se konji vrani pred Skupštinom: Tumačenje i simbolizam umetničkih dela Tome Rosandića
Skulpture "Igrali se konji vrani", izrađene od bronze i postavljene ispred skupštinskog zdanja Kraljevine Jugoslavije 1939. godine, predstavljaju dve velike dekorativne skulpturalne grupe. Ova dela su kreacija vajara Tome Rosandića, koji je rođen 1878. godine u Splitu i nastanio se u Beogradu 1921. godine, gde je bio profesor Umetničke škole i osnivač Umetničke akademije.
Ideja o postavljanju lavova ispred Skupštine je promenjena po predlogu Lojza Dolinara, koji je predložio umesto njih, dva konja sa jahačem, što bi bilo bliže ljudima. Tako su nastale "Razigrani konji" Tome Rosandića, koji i danas krase prednji deo Skupštinske zgrade.
Skulpture prikazuju konje i divove, a njihov pun naslov je "Igrali se konji vrani, i sa njima div junaci". Izrađene u bronzi i postavljene 1939. godine, ove skulpture predstavljaju interesantnu temu za tumačenje. Jedan od stavova tumači ih kao simbol snage, gde čovek kontroliše snagu konja, a što bi se moglo povezati sa upravljanjem državom. Različiti stručnjaci i kritičari izrazili su različite poglede na značenje ovih skulptura, što je izazvalo polemike i rasprave o tumačenju i analizi ovog umetničkog dela.
Istoričar umetnosti Igor Borozan predlaže hipotezu koja stavlja "konje vrane" u slobodnu analogiju s antičkim Dioskurima, Kastorom i Poluksom. Borozan smatra da ove skulpture, kao i Dioskuri, simbolizuju dvojnu prirodu čoveka. Povezuje ih sa Narodnom skupštinom u Beogradu i predstavlja ih kao simbol borbe i tenzije opozitnih snaga. Borozan vidi ove skulpture kao izražaj kontrole čoveka nad prirodom.
Autor takođe naglašava važnost gledanja skulpture kao vizuelnog iskustva, a ne samo kroz reči i analitički pristup. Anegdote povezane sa skulpturom dodatno ilustruju različite percepcije i interpretacije umetnosti u srpskom društvu.
Mauzolej Neznanog junaka na Avali: Spomenik hrabrosti, jedinstva i večne slave
Mauzolej Neznanog junaka na Avali predstavlja važan spomenik posvećen žrtvama Prvog svetskog rata. Ideja za izgradnju spomenika potekla je od otkrivanja groba srpskog vojnika na vrhu Avale, koji je nastavio da bude zanemaren. Postojao je plan za podizanje "skromnog spomenika" u čast svih palih neznanih junaka.
Nakon više godina, podizanje spomenika postalo je važan projekat, a hrvatski vajar Ivan Meštrović bio je izabran za njegovog tvorca. Izgradnja spomenika počela je 1934. godine i trajala je četiri godine. Kamen za spomenik, uključujući blokove granita i skulpture karijatida, doveden je iz kamenoloma kod Mostara. Spomenik je izveden u stilu mauzoleja i imao je visoki sarkofag kroz koji se prolazi.
Spomenik je bio posvećen na Vidovdan 1938. godine, kada je kralj Aleksandar I Karađorđević lično položio povelju u temelj spomenika. Na sarkofagu je uklesano: "ALEKSANDAR I KRALJ JUGOSLAVIJE NEZNANOM JUNAKU", a na suprotnoj strani je godina završetka - "MCMXXXVIII" (1938). Spomenik je postao simbolično mesto odavanja počasti svim palim ratnicima u ratovima 1912-1918. godine i jedan je od najmonumentalnijih javnih spomenika u Beogradu.
Mauzolej Neznanog junaka na Avali ne svedoči samo o hrabrosti i žrtvi nepoznatih vojnika Prvog svetskog rata, već i o izuzetnom umetničkom i inženjerskom dostignuću. Stepenišni prilazi pružaju posetiocima vizure koje obuzimaju čitav spomenik, dodatno ga izdvajajući na vrhu planine.
Prolazak kroz mauzolej omogućen je po podužnoj osi sarkofaga, istaknute kroz dve kapije. Posebno su upadljive karijatide koje krase ulaz. Isklesane iz jednog komada kamena i obućene u narodnu odeću, ove visoke ženske figure predstavljaju večno mlade majke, simbolizujući jedinstvo svih nacionalnosti u Kraljevini Jugoslaviji. Meštrović je umetnički izrazio ideju večne slave i udruživanja različitih etničkih grupa.
Pobednik na Gornjem gradu: Od ideje do simbola Beograda kroz vekove
Spomenik "Pobednik" je trijumfalni spomenik podignut 1928. godine na Gornjem gradu Beogradske tvrđave u čast desetogodišnjice probijanja Solunskog fronta. Delo vajara Ivana Meštrovića, ovaj spomenik predstavlja bronzanu mušku figuru koja drži sokola u levoj ruci i spušteni mač u desnoj, dok nosi kapu koja simbolizuje srpsku narodnu nošnju iz starosrpskog kraja. Autorski postament, delo arhitekte Petra Bajalovića, koncipiran je kao doriski stub na visokoj kubičnoj bazi.
Istorija izgradnje i podizanja spomenika proteže se od 1913. do 1928. godine. Ideja o podizanju spomenika potekla je već 1912. godine nakon pobede u Prvom Balkanskom ratu. Ljubomir Davidović, predsednik opštine Beograd, zajedno s gradskim čelnicima, odlučio je 1913. godine da ovaj važan istorijski događaj obeleži podizanjem spomenika Pobedi.
Spomenik je prvobitno zamišljen kao monumentalna fontana na Terazijskom platou, s kamrenom fontanom i postamentom od lavlje figure koje nose ovalni bazen. Meštrović je trebao izraditi bronzane maske za obod bazena i stuba. Radovi su počeli 1913. godine, ali su zbog Prvog svetskog rata prekinuti. Tokom okupacije, sve, osim figure Pobednika i lavljih maski, bilo je razoreno.
Nakon Prvog svetskog rata, ideja o postavljanju fontane na Terazijama ponovno je aktivirana. Međutim, zbog nedostatka finansijskih sredstava, izvršeno je samo livenje figure Pobednika i lavskih maski. Figure su privremeno smeštene u magacin vodovodnih cevi na Senjaku.
Davne 1923. godine postignut je sporazum između Beogradske opštine i Ivana Meštrovića za postavljanje spomenika na Terazijama. Međutim, 1927. godine, javnost je protestovala protiv postavljanja spomenika na Terazijama iz moralnih i umetničkih razloga. Meštrović je izjavio da je spreman postaviti spomenik bilo gde, ali je zahtevao solidniji postament.
Nakon dugih rasprava, Beogradska opština je odustala od Terazija kao mesta postavljanja spomenika. Spomenik je konačno smešten na platou Gornjeg grada Beogradske tvrđave, sinhronizovano s uređenjem Savskog šetališta i Velikog stepeništa na Kalemegdanu.
Svaki od ovih spomenika u Beogradu odiše jedinstvenom simbolikom i neopisivom lepotom, predstavljajući dragoceni deo kulturne baštine grada. Spomenik knezu Mihailu, smešten na Trgu Republike, predstavlja istorijski artefakt i kulturno dobro koje s ponosom svedoči o prošlim vremenima. Umetnička dela Tome Rosandića, konji pred Skupštinom, prepliću se simbolikom i estetikom, donoseći dinamiku centralnom trgu Beograda. Mauzolej Neznanog junaka na Avali, uzdiže se kao spomenik hrabrosti, jedinstva i večne slave, čuvajući sećanje na žrtve. Pobednik na Gornjem gradu Beogradske tvrđave, kroz vekove, postao je simbol grada, svedočeći o razvoju i karakteru Beograda kao nezaobilazne tačke na kulturnoj mapi. Svi ovi spomenici zajedno čine bogatstvo Beograda, očaravajući posetioce svojom simbolikom i estetskom vrednošću.
Projekat je finansiran iz budžeta Grada Beograda. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
