Istinit događaj iz života Bore Stankovića prikazan u seriji "Nobelovac": Glumca koji tumači čuvenog Vranjanca znaju svi zbog prelepe supruge

Serija "Nobelovac", pred sam kraj, oživela je još jedno ime srpske književnosti na televizijskim ekranima.

Pisac Borisav Bora Stanković, koga tumači glumac Filip Gajić, našao se u kadru sa Milošem Crnjanskim (Arsenije Arsić) i Ivom Andrićem (Igor Jurinić).

U meni fenjer više ne gori

Popularno ostvarenje tematizuje kako je poznati Vranjanac bio žigosan nakon okupacije, te proglašen izdajnikom.

 - U svakom čoveku mora da gori fenjer, danju i noću. Onaj u kom ne gori, taj ne živi. Ivo, u meni fenjer više ne gori - ističe u razgovoru sa Andrićem Bora Stanković u seriji "Nobelovac".

Ova rečenica je zapravo adaptirana verzija reči samog Stankovića, što je još jedan primer temeljnog istraživanja autora ove serije.

 - Svako mora da ima upaljen fenjer u glavi, da mu svetli danju i noću. Jer ko ne svetli iznutra, taj ne živi. Fenjer pomaže da bolje vidimo lica, predmete, šta se događa. On pomaže da odaberemo, nanižemo i svaku sitnicu povežemo u sliku, u pletivo, da u jednom životu otkrijemo sto drugih. Bez upaljenog fenjera nema ni reči, nema priče u kojoj život diše, jeca ili se razliva od miline. 

U nastavku teksta objašnjavamo okolnosti koje su obuhvaćene serijom "Nobelovac", ali i još nekoliko pojedinosti koje nas nisu tokom školovanja učili o Bori Stankoviću:

Preneo je mošti kralja Stefana Prvovenčanog u Peć, bežeći od okupatora 

Kao tada već popularni pisac "Nečiste krvi" i "Koštane", Bora Stanković je početak Prvog svetskog rata zatekao kao referent Ministarstva prosvete i vera, na čijem je čelu bio Ljuba Davidović, Stankovićev gimnazijski profesor, kasnije osnivač Demokratske stranke. 

Niš je tada postao "novi Beograd" jer je srpska vlada sva ministarstva preselila u Niš, još pre prve srpske prestonice. Bora je u Niš, ratnu prestonicu Srbije, izbegao u društvu žene Gine (Angelina) i tri ćerke. Pod austrougarskom i bugarskom ofanzivom, počela je evakuacija Vlade i vojske iz Niša, a "prvi sprpski pripovedač", kako ga je Davidović nazivao, je od ministra dobio zadatak da se pobrine za prenošenje moštiju kralja Stefana Prvovenčanog do Peći, gde ih je predao Patrijaršiji. 

Odatle, januara 1916. godine dospeva u Podgoricu. U fioci stola niške kancelarije Ministarstva, ostali su poslednji redovi "velike književnosti tragičnog genija", odnosno nedovršena "Tašana", jer ih je zaboravio. Rukopis i do danas nije pronađen. Zanimljivo je da je Bora u sred okupacije zamolio bugarske vlasti da "svi njegovi rukopisi koji nemaju političke već kulturne vrednosti" budu pronađeni i predati njemu ili austrijskim vlastima u Beogradu. 

U molbi je naveo da se o vrednosti njegovih radova bugarske vlasti mogu obavestiti kod upravnika Narodnog teatra u Sofiji, u kojem se prikazivala drama "Koštana". 

Imao je problema sa alkoholom 

O Borinim navikama svedočili su njegovi savremenici, a iz nekih zapisa se zaključuje da je znao da bude temperamentan i da se često !šegačio". Nakon Peći se uputio ka Crnoj Gori, što su mu bili "najteži dani u životu", a i pre toga se rastao sa ženom i decom. 

Utehu za svoje "izbegličke muke je sve češće i predanije pronalazio u alkoholu". Nakon što je "u nekom Hanu blizu Podgorice, u društvu Crnogoraca koji su smatrali za zadovoljstvo da ga počaste", kao "prilično raspoložen i veseo čovek" Bora konačno stigao u Podgoricu, izbio je nesporazum oko smeštaja, zbog kojeg je ondašnjem predsedniku Odbora za smeštaj izbeglica i vojske u kafani vikao da je "bezobraznik" i "magarac". Bora je u Podgorici ostao, jer je "mamuran posle burne noći" odbio da nastavi put ka Krfu. 

Tako je bio u internaciji. Nakon što je u Podgoricu stigao Nušić, Borin kum, oni su jednog dana otišli i do Cetinja. 

Kada se konačno "dočepao Beograda", Bora je u dvorištu kuće na Dorćolu posadio vinovu lozu koju je doneo iz Vranja, i pod kojom je "najviše voleo da sedi i pijucka". Ali, ne sam. Navraćali su Stanislav Vinaver, Miloš Crnjanski, a možda i Ivo Andrić, sa kojim je jedno vreme radio u ministarstvu. 

Proglašen za izdajnika, bio na meti "tabloida" 

Nakon povratka u okupirani Beograd, suočava se sa izuzetno lošim finansijskim stanjem porodice, i nestašicom najosnovnijih namirnica. Ljudi su pod okupacijom gladovali, a Bori je pretila i opasnost ponovne deportacije. Sarađivao je sa okupatorskim novinama, zbog čega je nakon rata bio žigosan kao izdajnik. 

Uglavnom se radilo o feljtonima posvećenim svakodnevici okupirane srpske prestonice, koji su objavljivani pod zajedničim naslovom Beogradske šetnje. Beogradske novine su bile zvanični organ okupacionih vlasti. Štampane su nemačkom i u srpskom izdanju na latinici, najpre dva puta nedeljno, potom svakodnevno. 

Takođe, sama srpska vlada u emigraciji se "obilato služila Beogradskim novinama" jer su one bile šansa za održavanje veze sa okupiranom Srbijom. 

Mnoge porodice su "jedino zahvaljujući tom listu, mogle tri pune godine" da budu upoznate sa onim što prolaze njihovi kod kuće i van zemlje. Nakon što je Politika ponovo počela da izlazi, urednici su napali Boru Stankovića u nekoliko članaka "onako kako danas javne ličnosti umeju da mrcvare tabloidi". 

Povod je bila turneja Narodnog pozorišta po Bosni, Dalmaciji i Vojvodini, u okviru koje je trebalo da bude igrana i "Koštana". 

"Umesto da se izdajnik hapsi, on se još nagrađuje!", stajalo je u nepotpisanim člancima. 

Ko je glumac koji glumi Stankovića u "Nobelovcu"?

Filip Gajić, koji tumači Boru Stankovića u seriji "Nobelovac", poznati je glumac, reditelj i scenarista.

Zanimljivo je da je tumačio Tomču u filmu/seriji "Nečista krv" iz 1996. godine, koja je rađena po istoimenom delu Bore Stankovića.

Domaći mediji najčešće pišu o Gajiću kada je reč o njegovoj 23 godine mlađoj supruzi, Jani Milosavljević, koja je tumačila malu Zone u filmu "Zona Zamfirova", ali ovo nije jedina poznata Filipova izabranica (detaljnije OVDE).