Kosovka devojka: Od narodne poezije, slikarstva, vajarstva do Milice Pavlović i Breskvice
Pravoslavni vernici danas obeležavaju jedan od najvećih srpskih praznika - Vidovdan. Ovaj značajan dan najčešće se povezuje sa knezom Lazarom i Kosovskim bojem, ali i sa svetim Vidom u ranohrišćanskoj tradiciji. Povodom današnjeg praznika, interesantno je osvrnuti se na različite reakcije na estradni izraz dve pevačice u Srbiji, ali i na informacije o snazi inspiracije koja je potekla od jedne legendarne junakinje.
Mlada pevačica Anđela Ignjatović, poznatija kao Breskvica, doživela je masovnu glorifikaciju nakon što je u javnost plasirala pesmu "Gnezdo orlovo" u kojoj su mnogi prepoznali poziv na nacionalno buđenje, te borbu za Kosovo i Metohiju.
Poznata dama dodatno je prikupila simpatije javnosti nakon nastupa na "Pesmi za Evroviziju", gde je bila odevena u tradicionalnu odeću, dopunjenu anđeoskim krilima.
Kosu pevačice krasio je cvetni venac, a belu haljina bila je upotpunjena etno pojasom, koji je sastavni deo naše narodne nošnje.
Dodatnu jačinu dali su muzičari koji su iza pevačice svirali tradicionalne instrumente, te prikaz orla na ekranima, koji je simbol Republike Srbije.
Nacionalno i versko kod Milice Pavlović i Breskvice
Međutim, Anđela nije učinila ništa što njene kolege sa estrade nisu ranije.
Sam nastup za pesmu "Gnezdo orlovo" podseća na performans Željka Joksimovića za numeru "Lane moje", ali naša priča ide u pravcu korišćenja verskih i nacionalnih simbola u umetničke svrhe...
Spot Milice Pavlović za numeru "Crne Noći/Novi Balkan S&M" izazvao je masovne reakcije pre tri godine.
Popularna pevačica iskoristila je umetničku slobodu da upotrebi religiozne i nacionalne simbole u svrhu svog novog videa, a prva tumačenja išla su u pravcu toga da Milica oponaša čuvenu statuu "Pijeta" Mikelanđela Buonarotija - prikaz Bogorodice koja pati nad mrtvim sinom Isusom Hristom.
Okidač je bila izjava Pavlovićeve na društvenoj mreži Instagram, u kojoj je sebe opisala kao Kosovku devojku 21. veka.
- Svaka od nas je u isto vreme i svetica i grešnica i još mnogo toga između te dve krajnosti, a samo od muškarca zavisi koje naše lice će upoznati. Ovo je moja verzija Kosovke devojke 21. veka. Ona je simbol idealne žene koja ostaje verna, lojalna i odana uz svog muškarca do samog kraja. Ali samo onda kad je onaj pravi - napisala je Milica u opisu fotografije, na kojoj sedi, a na njoj se vide delovi narodne nošnje - kecelja, jelek i pojas, dok je umesto opanaka obula duboke čizme od lateksa sa štiklom, na glavi ima krunu, plašt, a između nogu joj leži zgodan muškarac.
Pojedini pratioci su ovo shvatili kao skrnavljenje srpske istorije, a pevačica je doživela od strane javnosti intenzivan linč.
Majka Srbija ili Kosovka devojka 21. veka
Milica se poslužila religioznom i nacionalnom simbolikom u ruhu novog vremena, dok je Breskvica, po pisanju medija, inspiraciju pronašla na freski "Srpska majka", koja je nastala po ideji slikara Mihaila Milovanovića, a nalazi se u Sečoj Reci.
Naravno, reakcija na dve verzije Kosovke devojke bile su opozitne, jedna prezir, a druga apsolutno obožavanje...
Preplitanje vere, nacionalnih obeležja sa umetnošću, ali i estradnim delovanjem, oduvek je postojalo i u svetu i kod nas, a burne reakcije su obavezne tom prilikom.
Međutim, samo prezentovanje diktiralo je reakciju "patriota" i "branitelja", a iz te reakcije jasno se oslikava svest našeg društva.
Neretko poruke koje se šalju sa tih strana da se "braneći svetinje" mnogi izgube u svojoj misiji i zalutaju u bezumnu mržnju, koja je potpuno suprotna onome u šta veruju, čime se diče i šta prezentuju.
Kosovka devojka mitska junakinja koja živi u umetnosti
Kosovka devojka je centralna figura istoimene pesme iz kosovskog ciklusa srpskih epskih narodnih pesama.
U ovoj pesmi, ona je mlada devojka koja, nakon Kosovske bitke, luta po bojnom polju, pružajući pomoć ranjenim ratnicima dok traži svog verenika, kuma i devera, koji su prema narodnoj pesmi Toplica Milan, Miloš Obilić i Kosančić Ivan.
Na kraju, nailazi na teško ranjenog viteza Pavla Orlovića, kog poji dok joj on besedi da su sva trojica stradala u boju, a potom umire na njenim rukama.
Pesma "Kosovka devojka" zajedno sa pesmom "Smrt majke Jugovića" spada u najlepše kosovske pesme i uživa veliku popularnost među srpskim narodom kao alegorija za brigu, pomoć i ljubav prema bližnjima.
Prema narodnom predanju, Kosovka devojka bila je Jelica, rođena sestra srpskog velikaša Stevana Musića, poznatog kao ohol vlastelin koji je gospodario u mestu Brveniku.
Jelica je takođe bila sestričina srpskog kneza Lazara, kosovskog mučenika.
Milan Toplica, pobratim Miloša Obilića, bio je zaljubljen u nju.
Prva slika Kosovke devojke nastala je 1879. godine, delo Ferda Kikereca, inspirisan francuskim uticajem i tadašnjom modom istorijskih tema koje su podizale patriotski duh.
Četrdeset godina kasnije, Uroš Predić je naslikao poznatu sliku Kosovke devojke 1919. godine (detaljnije OVDE).
Ivan Meštrović stvorio je 1909. godine mermerni reljef kao deo vajarske dekoracije za Vidovdanski hram, koji je trebalo da bude podignut na Kosovu.
Njegova skulptura odlikuje se čvrstim i stabilnim oblicima koji deluju monumentalno, asocirajući na reljefima ukrašena polja na antičkim hramovima.